mgr Sławomir Śmiełowski

Alkohol a ciąża

Nie trzeba być lekarzem, dietetykiem czy specjalistą innej dziedziny, aby wiedzieć, że alkohol z ciążą nie idą w parze. Alkohol posiada właściwości odurzające i narkotyczne zmieniające świadomość, niszcząc jednocześnie w niekontrolowany sposób komórki mózgu. O tym wiemy oczywiście wszyscy, ale chciałbym pochylić się nad nieodwracalnymi skutkami spożywania napojów na bazie etanolu przez kobiety ciężarne.

Skutki nie tylko chwilowe

Alkohol jako silna trucizna spowalnia działanie układu nerwowego, zaburza logiczne rozumowanie i prawidłową ocenę rzeczywistości. Wypacza także uczuciowość, a co za tym idzie – takie cechy człowieka, jak: lojalność, wierność, przyjaźń, miłość czy prawdomówność. Alkohol spożywany regularnie może prowadzić do wielu groźnych chorób onkologicznych, sercowo-naczyniowych, ale także do otępienia, padaczki alkoholowej czy utraty pamięci. Pozostawia też znaczne ślady w organizmie, i to nie tylko u osoby spożywającej alkohol, ale w przypadku kobiet brzemiennych – również u nowo poczętej istoty. Nie bez znaczenia jest także spożywanie alkoholu przez przyszłego ojca, albowiem zmienia to kod DNA plemników, co wpływa na ich aktywność. Jak widzimy, problem ten nie dotyczy jedynie matek, ale obojga przyszłych rodziców. Wiele tzw. wad wrodzonych u noworodków ma swoją przyczynę właśnie w… kieliszku wódki.

Skutki picia alkoholu w ciąży

Spektrum Płodowych Zaburzeń Alkoholowych (FASD) to zaburzenia rozwoju u dzieci, których matki piły alkohol w czasie ciąży. Alkohol bez żadnych przeszkód przenika do płodu i skutecznie zaburza jego prawidłowy rozwój. Nawet tak skuteczna ochrona płodu przed szkodliwymi substancjami jaką jest łożysko, w przypadku alkoholu nie spełnia swojej roli.

Badania naukowe jednoznacznie wskazują, że FASD jest najczęstszą przyczyną patologii ciąży, a następstwie – niepełnosprawności intelektualnej oraz rozwojowej dziecka, i to przez całe jego późniejsze życie. Nie ma też znaczenia, czy matka dziecka jest nałogowym alkoholikiem czy podczas ciąży pije okazjonalnie, w obu przypadkach może dojść do nieodwracalnych skutków dla maleństwa. Nieistotna jest też wypita porcja, albowiem nie istnieje coś takiego jak bezpieczna dawka alkoholu.

Wspomniane zaburzenia z grupy FASD dzielą się na kilka kategorii:

Płodowy Zespół Alkoholowy (FAS) – wiąże się z występowaniem u dziecka zmian w budowie twarzoczaszki (zmniejszone szpary oczne, wypłaszczona rynienka podnosowa, zmniejszona czerwień wargowa). Te objawy dysmorfii wiążą się jednocześnie z obniżeniem zdolności poznawczych dziecka, zakłóceniami ruchowymi lub samodzielnością;
Częściowy Płodowy Zespół Alkoholowy (pFAS) – podobnie jak w przypadku FAS występują zmiany dysformiczne, aczkolwiek w nieco mniejszym zakresie; • Wrodzone Wady Rozwojowe (ARBD) – wiążą się bezpośrednio z niedorozwojem organów, takich jak: serce, nerki, wątroba, a także układu moczowego, stawów rąk i nóg;
Neurorozwojowe Zaburzenia Alkoholowe (ARND) – w tym rodzaju zaburzeń dochodzi najczęściej do deficytów funkcjonalnych związanych z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego (OUN).

Warto dodać, że nie zawsze skutki oddziaływania alkoholu podczas życia płodowego i zaraz po urodzeniu są wyraźnie widoczne i zdiagnozowane oraz dopasowane do którejś z powyższych kategorii. Takowe mogą objawiać się dużo później, w postaci na przykład: trudności w nauce, obniżenia poziomu intelektualnego czy zaburzeń osobowości. Są to tzw. zaburzenia wtórne.

Zaburzenia wtórne

Rozwijają się one już w trakcie życia pozapłodowego. Oprócz już wyżej wspomnianych mogą to być: zakłócenia emocjonalne, zachowania odbiegające od normy, deficyty pamięciowe, brak koncentracji czy konfliktowość. Często też osoby takie przejawiają nadmierną agresję, nierzadko połączoną z nieprawidłowymi zachowaniami w obszarze seksualności.

Zaburzenia wtórne zazwyczaj nie są kojarzone ze spożywaniem alkoholu przez matkę w okresie ciąży, czy też przez ojca, co mogło przecież zostać zakodowane w jego plemnikach. Jak więc widzimy „skutki picia wódki” rozciągają się przez całe życie nie tylko samego pijącego, ale również jego potomstwa.

Łatwa dziś dostępność alkoholu i stosunkowo niewysoka jego cena, powszechność jego spożywania i związane z tym zwyczaje (okazjonalność) powodują, że prawdopodobieństwo spożycia trunków przez potencjalnych rodziców jest bardzo wysokie. Warto więc mieć świadomość wieloletnich, a nawet wielopokoleniowych skutków oddziaływania tej jakże legalnej i popularnej trucizny. Niezliczone i niewyobrażalne są bowiem straty zdrowotne, materialne i społeczne związane z tą używką. Jest to temat niewątpliwie na odrębny artykuł, a nawet książkę czy pracę naukową, ale na początek warto, aby tę świadomość przyjęli przyszli rodzice.