Legionelloza – czym jest, jak zapobiegać

W ostatnim czasie częściej dotykają nas różne zagrożenia epidemiczne. Gdy myśleliśmy, że po całej burzy wokół Covid-19 możemy w końcu odetchnąć pełną piersią, media ogłosiły kolejne niebezpieczeństwo. Tym razem jednak nie chodzi o wirusa, a o bakterię. Jakie mikroorganizmy postanowiły rywalizować o miano „Zagrożenia Dziesięciolecia”? Czym jest legionella? O tym w niniejszym artykule.

Historia i pochodzenie nazwy legionella

W 1976 r. odbył się w Pensylwanii zjazd weteranów II wojny światowej – legionistów amerykańskich. To właśnie w jednym z filadelfijskich hoteli, w którym przebywali goście, na ciężkie zapalenie płuc zachorowało niemal 200 uczestników, a 34 osoby straciły życie, w tym pięciu pracowników hotelu. Bakterie rozmnażały się w hotelowej klimatyzacji i były rozprzestrzeniane w postaci aerozoli drogą systemu wentylacyjnego.

Jeszcze tego samego roku, jeden z badaczy, dr Joseph McDade, zidentyfikował bakterię Legionella pneumophila jako przyczynę choroby legionistów. Na cześć pierwszych zidentyfikowanych ofiar, bakterię nazwano Legionella pneumophila, a chorobę określono mianem „legionellozy”. Chociaż wybuch w 1976 r. doprowadził do odkrycia bakterii, późniejsze badania wykazały, że Legionella pneumophila była odpowiedzialna za wcześniejsze, nierozpoznane przypadki zapalenia płuc.

Bakterie z rodzaju Legionella należą do rodziny Legionellaceae. Są to gram-ujemne bakterie. Legionella jest naturalnie obecna w środowiskach wodnych, takich jak jeziora czy stawy. Bakterie te rozmnażają się wewnątrz ameb, takich jak Acanthamoeba czy Naegleria, które służą im jako gospodarze. Mogą również rozwijać się w sztucznych systemach wodnych, takich jak klimatyzacja, prysznice czy baseny. Główną drogą zakażenia jest inhalacja aerozoli wody zawierającej bakterie, może to nastąpić na przykład podczas kąpieli pod prysznicem czy korzystania z jacuzzi. Bakterie z rodzaju Legionella są wrażliwe na wysokie temperatury, dlatego jednym z lepszych sposobów zapobiegania ich rozwojowi jest temperatura powyżej 60 stopni Celsjusza.

Przebieg legionellozy

• Inkubacja. Czas od zakażenia do pojawienia się pierwszych objawów wynosi zazwyczaj od 2 do 10 dni.
• Objawy. Początkowe objawy legionellozy są podobne do objawów grypy i mogą obejmować: gorączkę (39 stopni), dreszcze, bóle mięśni, ból głowy i ogólne osłabienie. W miarę postępu choroby mogą pojawić się objawy, takie jak: kaszel (często suchy), ból w klatce piersiowej, duszności, biegunka, nudności, wymioty i dezorientacja.
• Zapalenie płuc. W miarę rozwoju choroby legionelloza może prowadzić do zapalenia płuc o ciężkim przebiegu. Osoby starsze lub osoby z obniżoną odpornością są najbardziej zagrożone.
• Leczenie, rokowanie. Legionelloza jest poważną chorobą mogącą prowadzić do powikłań, w tym niewydolności oddechowej, a w skrajnym przypadku – do śmierci. Wymaga odpowiedniego leczenia (antybiotykoterapia). Wczesne rozpoczęcie leczenia zwiększa szanse na powodzenie i zmniejsza ryzyko powikłań.

Zapobieganie

Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się bakterii Legionella pneumophila, ważne jest regularne czyszczenie i dezynfekcja systemów wodnych, zwłaszcza w miejscach publicznych, takich jak: hotele, szkoły, domy opieki społecznej czy szpitale. Monitorowanie jakości wody i utrzymanie odpowiednich standardów higieny są kluczowe dla zapobiegania legionellozy.

Przykładowe sposoby uzdatniania wody

Nie tylko w momencie ogłoszenia zagrożenia epidemicznego, ale na co dzień powinniśmy dbać o zachowanie czystości wody. W tym celu sprawdzą się różne metody jej uzdatniania. Przede wszystkim warto wiedzieć, że bakterie Legionella giną przy temperaturze powyżej 60 stopni Celsjusza. Zalecane jest więc podgrzewanie wody pitnej. Jest to najprostszy sposób zapobiegający rozwojowi choroby.

Ozonowanie jest jedną ze skuteczniejszych metod dezynfekcji wody, która może być używana do niszczenia bakterii, w tym Legionella pneumophila. Ozon niszczy bakterie, wirusy i inne patogeny. Chociaż ozonowanie jest skuteczne, wymaga specjalistycznego sprzętu, który może być kosztowny w zakupie i w eksploatacji. Jednak warto przemyśleć temat tej inwestycji.

W kwestii uzdatniania wody sprawdzają się domowe instalacje miedziane, lecz w niewielu gospodarstwach domowych one występują. Wodę można jednak uzdatniać, przechowując ją w naczyniach miedzianych. Ponieważ miedź ma właściwości bakteriobójcze, jony uwalniane do wody mogą skutecznie zapobiegać rozwojowi Legionelli. Aby skutecznie ograniczyć ryzyko zarażenia się legionellą, przestrzegajmy zasad:

• dbajmy o regularną konserwację i dezynfekcję domowych urządzeń wodnych, takich jak: prysznice, nawilżacze czy wanny z hydromasażem;
• po dłuższej nieobecności w domu, przepłuczmy kran przez co najmniej 2 minuty przed ponownym korzystaniem z wody;
• systematycznie czyśćmy i płuczmy urządzenia grzewcze, eliminując osady i zanieczyszczenia.