O pasożytach raz jeszcze

Na temat pasożytów na łamach „ZbL” pisaliśmy już wielokrotnie, a w marcowym wydaniu miesięcznika pojawił się nowy artykuł wprowadzający w to zagadnienie – z tego powodu w tym tekście nie będę powielać informacji z artykułu w czasopiśmie, do przeczytania którego Państwa zachęcam.

Moim celem jest raczej skupienie się nad „inwentaryzacją” tych małych łachuder zatruwających nam życie. Jaka jest definicja pasożyta i jak się pasożyty klasyfikuje – o tym w dalszej części materiału.

Co to są pasożyty i jaka jest ich strategia

Pasożytem (grec. parasitos – rezydent, darmozjad) nazywamy organizm, który żyje wewnątrz lub na powierzchni innego organizmu, zwanego „żywicielem” czy „gospodarzem”. Pasożyt odżywia się kosztem swojego gospodarza.

Pasożyty nie przyczyniają się do wzrostu ani rozwoju swojego żywiciela, wręcz przeciwnie – osłabiają jego organizm i zaburzają jego funkcjonowanie. Pasożyty wykorzystują swojego gospodarza jako źródło darmowego pożywienia, a ich obecność może prowadzić do chorób i wielu niesympatycznych skutków. Pasożyty występują we wszystkich królestwach organizmów, atakują nie tylko ludzi, ale także zwierzęta i rośliny.

Świat pasożytów jest bardzo zróżnicowany i może obejmować: pierwotniaki, robaki, grzyby, pasożyty roślinne (fitopasożyty) lub zwierzęce (zoopasożyty).

Ze względu na miejsce występowania, pasożyty dzielą się na:
•    zewnętrzne (ektopasożyty), np.: pająki, kleszcze, komary, wszy;
•    wewnętrzne (endopasożyty), np.: tasiemce, owsiki.

Czy bakterie i wirusy są pasożytami?

Definicja pasożyta może być trudna do precyzyjnego określenia i zależy od kontekstu, w którym jest używana. Najczęściej wyraz „pasożyt” kojarzy się nam szeroko z robakami, ale w pewnych kontekstach można za pasożyty też uznać wirusy czy bakterie, które zasadniczo są patogenami. Bakterie chorobotwórcze często wykorzystują organizm żywiciela do pozyskiwania składników odżywczych i innych substancji niezbędnych do ich przetrwania, zatem niektóre z nich można nazwać pasożytami. W końcu niezliczona ilość mikroorganizmów prowadzi pasożytniczy tryb życia.

Wirusy natomiast są małymi cząsteczkami, które składają się z kwasu nukleinowego i białka. Wirusy uzależnione są od żywiciela, potrzebują go do replikacji i namnażania, ale nie są uważane za pasożyty w ścisłym tego słowa znaczeniu, ponieważ nie odżywiają się bezpośrednio kosztem żywiciela. Wirusy wprowadzają swoje geny do komórek żywiciela, co pozwala na ich replikację i rozprzestrzenianie się w organizmie żywiciela, wywołując chorobę.

G. Małachow w swojej książce pt. Życie bez pasożytów wirusy klasyfikuje do grupy pasożytów, choć moim zdaniem argumentuje to trochę w sposób naciągany.

Klasyczny podział pasożytów

W kontekście najbardziej klasycznym pasożytami będziemy nazywać najczęściej robaki pasożytnicze (helminty).

Helminty (grec. helmins – czerwie, robaki) to szeroka grupa organizmów zaliczana do królestwa zwierząt pasożytująca głównie wewnątrz organizmu gospodarza. Przykładem helmintów mogą być: tasiemce, owsiki, glisty lub bąblowce wywołujące wiele chorób u ludzi i zwierząt, takich jak: tasiemczyca, glistnica, węgorzyca, schistosomatoza i wiele innych. W zależności od gatunku i lokalizacji w organizmie, helminty mogą powodować różnorodne objawy, takie jak: bóle brzucha, nudności, wymioty, osłabienie, spadek masy ciała i problemy z układem trawiennym. Często jednak infekcja helmintami może przebiegać bezobjawowo.

Owady pasożytnicze to insekty żyjące kosztem żywicieli, wykorzystując ich jako źródło pożywienia, a czasami także jako miejsce do rozwoju i rozmnażania. Przykładami owadów pasożytniczych mogą być: wszy, pchły, pluskwy, kleszcze, muchy czy komary. Wszystkie te insekty żywią się krwią swojego żywiciela lub wydzielinami z płynów ustrojowych. Mogą przenosić choroby, takie jak: borelioza, wścieklizna, malaryczne zapalenie mózgu, tularemia czy inne choroby zakaźne. Owady pasożytnicze świetnie się przystosowują, umiejętnie wykorzystując mechanizmy pozwalające im na przetrwanie w trudnych warunkach, które serwują im ludzka skóra czy sierść zwierzęcia.

Wypędzanie nieproszonych gości

Myśląc więc o zarażeniu pasożytami, będziemy zatem mieć kontekst wszelkiego rodzaju „robali”. Wirusy czy bakterie to bardziej zakażenie patogenami chorobotwórczymi – choć w naszym mniemaniu to też pasożyty. Jeśli więc zauważymy u siebie objawy mogące wskazywać na działanie helmintów czy owadów pasożytniczych, z pewnością udamy się na badania diagnostyczne i podejmiemy kuracje wyciągami z naturalnych surowców zielarskich. W znakomitej większości przypadków fitoterapia daje wspaniałe wyniki.

Opracowanie Agata Majcher