Niedobór witaminy B12 a przewlekłe zapalenie żołądka

Kobalamina (B12) jest bardzo skomplikowaną witaminą pod względem budowy, to także jedyna witamina, która zawiera pierwiastek śladowy – kobalt. Wielu ludzi ma problem z jej wchłanianiem, dlatego bardzo wskazane jest monitorowanie jej poziomu. Przewlekłe zapalenie żołądka to stan długotrwałego zapalenia błony śluzowej żołądka, który może prowadzić do atrofii (zaniku) błony śluzowej i dalszych zaburzeń w jej funkcjonowaniu.

Przyczyny mogą być różnorodne:

• zakażenie bakterią Helicobacter pylori - najczęstsza postać przewlekłego zapalenia, spowodowana zakażeniem bakteryjnym – w celu wykrycia tej bakterii przeprowadza się test ureazowy;
• czynniki zewnętrzne, np. długotrwałe nadużywanie alkoholu, palenie tytoniu, przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, silny stres, niewłaściwa dieta;
• reakcje autoimmunologiczne – autoimmunologiczne zapalenie żołądka jest jednym z rodzajów przewlekłego zapalenia tego organu, w którym układ odpornościowy błędnie atakuje komórki żołądka odpowiedzialne za produkcję czynnika wewnętrznego Castle’a (intrinsic factor – IF). Autoagresja ukierunkowana przeciwko komórkom okładzinowym błony śluzowej żołądka, produkującej kwas solny i czynnik wewnętrzny IF, może prowadzić do niedoboru witaminy B12 i anemii megaloblastycznej.

Czynnik wewnętrzny Castle’a (IF) jest niezbędny do wchłaniania witaminy B12 w jelicie krętym. Niedobór tego czynnika może wynikać z autoimmunologicznego zapalenia żołądka, w którym system immunologiczny atakuje komórki żołądka produkujące czynnik wewnętrzny. Jego brak prowadzi do problemów z wchłanianiem. Bez czynnika Castle’a nie ma szans, by witamina B12 mogła zostać prawidłowo wchłonięta. Koło się zamyka – długotrwały brak prawidłowego wchłaniania witaminy B12 prowadzi do jej niedoboru w organizmie.

Może się zdarzyć, że czynnik Castle'a produkowany jest prawidłowo, a mimo to występuje zapalenie żołądka, które wpływa na obniżenie poziomu witaminy B12. W tym przypadku, jeśli zapalenie żołądka powiązane jest z zakażeniem Helicobacter pylori, może prowadzić do zaburzenia wydzielania kwasu żołądkowego. Kwas solny jest niezbędny do wydzielenia witaminy B12 z białek pokarmowych. Gdy jego poziom w żołądku jest zbyt niski witamina B12 nie może zostać prawidłowo uwolniona z białek, przez co napotka opory z wchłanianiem w jelicie cienkim.

Innym możliwym mechanizmem odpowiedzialnym za zapalenie żołądka jest atrofia błony śluzowej żołądka, która może zachodzić w pewnych formach przewlekłego zapalenia tego organu. Atrofia (zanik) może wpłynąć na zdolność żołądka do wydzielania kwasu solnego czy enzymów niezbędnych do trawienia.

Kolejnym czynnikiem jest potencjalny wpływ bakterii na wchłanianie witaminy B12. Niekontrolowany rozwój bakterii w żołądku z powodu zaburzeń równowagi kwasowej może prowadzić do „konkurencji” o dostępne zasoby witaminy B12.

Przewlekłe zapalenie żołądka – co dalej?

W przypadku niedoboru witaminy B12 w kontekście zapalenia żołądka, gdzie nie występuje zakażenie H. pylori i czynnik Castle'a jest prawidłowy, ważne jest podjęcie odpowiednich kroków w celu zarówno wyrównania niedoboru witaminy, jak i ustalenia przyczyny zapalenia. Oto kilka kroków, które można podjąć.

• Doustna suplementacja witaminy B12 wysokimi dawkami – wysokodawkowe suplementy doustne lub leki z witaminą B12 mogą się sprawdzić w niektórych przypadkach. Chociaż większość witaminy może nie być wchłaniana z powodu problemów z żołądkiem, dostarczenie dużej dawki umożliwi wchłonięcie jej wystarczającej ilości.
• Domięśniowe zastrzyki z witaminą B12 – są najczęściej stosowaną metodą suplementacji w przypadku ciężkiego niedoboru. Omijają one proces wchłaniania w jelicie cienkim, dostarczając witaminę bezpośrednio do krwi.
• Spraje lub krople z witaminą B12 – można stosować alternatywnie wobec zastrzyków, zwłaszcza w przypadkach łagodniejszego niedoboru.
• Ważne jest poznanie przyczyny zapalenia żołądka. Jeśli przyczyna jest znana, niezbędne jest podjęcie kroków w celu jej leczenia. Na pewno trzeba przyjrzeć się swojej diecie, unikać pokarmów drażniących i picia alkoholu.
• Niezwykle istotne jest monitorowanie poziomu witaminy B12, dlatego warto pamiętać o regularnych badaniach krwi.
• Konsultacja z gastroenterologiem – w przypadku trudności w ustaleniu przyczyny zapalenia żołądka lub nieskuteczności leczenia warto skonsultować się ze specjalistą w zakresie gastroenterologii.
• Obserwacja – zwracajmy uwagę i reagujmy na konieczność regularnego monitorowania poziomu witaminy B12, reagujmy na potencjalne objawy niedoboru, takie jak: zmęczenie, osłabienie, zaburzenia neurologiczne czy anemia. W niektórych sytuacjach przy zapaleniu błony śluzowej żołądka konieczne jest dożywotnie suplementowanie witaminy B12.