Jelita nie mają paszportu – co się dzieje po pierwszym lokalnym obiedzie?

XXI stulecie to wiek, w którym ludzie dużo podróżują, po całym niemal już świecie. Coraz częściej wybieramy wczasy lub wycieczki zagraniczne (nierzadko do egzotycznych krajów), podróżujemy też służbowo lub w innych celach. Udajemy się tam legalnie, z dowodem lub paszportem w kieszeni, który pozwala nam na to, ale często zapominamy o tym, że nasz organizm – a w szczególności jelita – nie posiada paszportu. Nasze jelita posiadają pewną równowagę mikrobioty jelitowej, która poprzez zmianę diety, klimatu czy innych czynników może zostać zaburzona.

„Zemsta Faraona”

Biegunka podróżnych zwana często „zemstą” lub „klątwą” Faraona, to zmora turystów udających się do krajów egzotycznych. Osobiście znam przypadki, kiedy polski podróżnik większość swojego pobytu w Indiach spędził w pokoju hotelowym (a w zasadzie w toalecie). Ze względu na prawdopodobieństwo wystąpienia biegunki regiony świata zostały podzielone na trzy grupy:

• o niskim ryzyku zachorowania – północ i zachód Europy, Australia, Nowa Zelandia i Japonia;
• o średnim ryzyku zachorowania – wschodnia i środkowa część Europy, Półwysep Bałkański, Grecja i Portugalia;
• o dużym ryzyku zachorowania – Afryka, Ameryka Środkowa oraz Południowa, południe Azji, Indie oraz Bliski Wschód.

Główną przyczyną dolegliwości biegunkowych jest zakażenie bakteryjne przewodu pokarmowego, ale także zakażenie wirusami lub pierwotniakami. Niektóre osoby wykazują szczególne predyspozycje do tego rodzaju zachorowań, a wpływ na nie mają przede wszystkim: stany osłabionej odporności, przewlekłe choroby układu pokarmowego (choroba Leśniowskiego–Crohna, zapalenie jelita) czy zaburzenia w wydzielaniu kwasu żołądkowego.

Czynniki te zwiększają ryzyko zachorowania, ale nawet zdrową osobę może dotknąć ta nieprzyjemna przypadłość. Wynika to z różnic w mikrobiocie jelitowej, zwanej kiedyś florą bakteryjną, osób z innych rejonów świata.

Objawy biegunki podróżnych

Faraon może „zemścić się” nagle i niespodziewanie, więc należy mieć to na uwadze. Objawy mogą też różnić się stopniem nasilenia dolegliwości, które najczęściej przejawiają się:

• wodnistą i częstą biegunką,
• wzdęciami i bólem brzucha,
• uczuciem „przelewania” w żołądku i jelitach,
• nudnościami i wymiotami, • gorączką, dreszczami i poceniem się,
• bólem głowy,
• brakiem apetytu i ogólnym osłabieniem organizmu.

W tym czasie należy przebywać blisko toalety, ponieważ są to powtarzające się wodniste stolce. Należy pamiętać, że silna biegunka w połączeniu z wymiotami może spowodować odwodnienie organizmu, co jest niebezpieczne. W poważniejszych sytuacjach mogą nawet wystąpić krwiste biegunki oraz wysokie gorączki – wówczas wskazana jest interwencja lekarska.

Jak zapobiegać biegunce podróżnych?

Sprawcą opisywanej przypadłości jest najczęściej patogen o nazwie Escherichia coli, który przenoszony jest zwykle drogą kropelkową. Nie muszę więc tłumaczyć, że podstawą są częste mycie rąk i dbanie o higienę podczas podróży i pobytu w danym kraju. Zdarza się też, że dolegliwości spowodowane są przez wirusy, co powoduje, że zaraźliwość jest dużo wyższa.

Wyjeżdżając więc w podróż w rejony o zwiększonym ryzyku wystąpienia tychże dolegliwości, należy zastosować metody ich zminimalizowania, a są nimi:

• spożywanie wyłącznie wody butelkowanej (także do mycia zębów i płukania ust),
• niedodawanie do napojów kostek lodu,
• do mycia rąk czy twarzy używanie wyłącznie wody butelkowanej, ewentualnie przegotowanej,
• częste mycie rąk (obowiązkowo przed posiłkami),
• zakaz zakupów produktów spożywczych na ulicznych kramach,
• dokładnie mycie surowych owoców i warzyw przed spożyciem,
• zakaz spożywania surowych owoców morza, ryb oraz lodów lokalnej produkcji,
• zakaz spożywania niepasteryzowanych produktów mlecznych,
• przestrzeganie ogólnych zasad higieny,
• wzmocnienie przed podróżą swojego mikrobiomu probiotykami.

Co warto mieć ze sobą?

Wybierając się do krajów o niższym standardzie higieny, warto mieć przy sobie dobrze zaopatrzoną apteczkę. Powinna ona zawierać podstawowe środki służące zminimalizowaniu objawów i przywróceniu zdrowia, takie jak:

• środki przeciwdziałające biegunce, węgiel aktywny oraz probiotyki,
• środki przeciwgorączkowe, przeciwbólowe oraz przeciwwymiotne,
• elektrolity, które są niezbędne do uzupełnienia utraconych (w wyniku biegunki i wymiotów) płynów i minerałów,
• żele, płyny i mokre chusteczki antybakteryjne – przydatne przede wszystkim tam, gdzie nie mamy dostępu do wody.

W większości przypadków przy właściwym postępowaniu (nawadnianie organizmu, przyjęcie probiotyków i środków przeciwbiegunkowych) ta niemiła przypadłość mija. Jedynie w cięższych przypadkach (czego nikomu nie życzę) konieczna jest interwencja lekarska.

Niech ten tekst nie będzie jednak przestrogą przed odwiedzaniem pięknych egzotycznych krajów. Właściwe postępowanie zapewne spowoduje, że Faraon nie „zemści się” na nas.

Literatura: Boroń-Kaczmarska A., Wiercińska-Drapało A., Choroby zakaźne i pasożytnicze. Tom I, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2022.

Suplement diety. Produkt przeznaczony dla osób dorosłych. Nie należy przekraczać zalecanej porcji do spożycia w ciągu dnia. Suplement diety nie może być stosowany jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety. Zalecany jest zrównoważony sposób żywienia i zdrowy tryb życia. Przechowywać w sposób niedostępny dla małych dzieci. Produkt nie posiada właściwości leczniczych. Stosować zgodnie z informacją zawartą na opakowaniu.