Rezonans magnetyczny

Badanie z użyciem rezonansu magnetycznego jądrowego (MRI  – magnetic resonance imaging lub MRI scanners) jest jedną z podstawowych technik medycznej diagnostyki obrazowej. Jest to nieinwazyjna, bezpieczna, dokładna i całkowicie bezbolesna metoda skanowania tkanek ciała człowieka.

Na czym to polega

Technika wykorzystuje pole magnetyczne i generowane komputerowo fale radiowe, bez udziału szkodliwego udziału promieniowania jonizującego (jak ma to miejsce w przypadku np. tomografii komputerowej). Dzięki tej nowoczesnej technice diagnostycznej możliwe jest uzyskanie wysokiej jakości szczegółowych obrazów tkanek miękkich, kości oraz struktur zlokalizowanych w głębi ciała.
Obrazowanie za pomocą rezonansu magnetycznego bardzo precyzyjnie ilustruje wszelkie urazy i choroby, np. neurologiczne czy nowotworowe. Badaniu można poddać całe ciało, jak i jego poszczególne fragmenty, można oczywiście monitorować postępy leczenia.
Technika obrazowa rezonansu magnetycznego – zwana także tomografem rezonansu magnetycznego lub tomografem RM –  polega na umieszczeniu pacjenta w wąskim tunelu aparatu, w stałym polu magnetycznym o wysokiej energii (od 0,5 do 3,0 Tesli). Tesla to jednostka indukcji magnetycznej. Nikola Tesla jako pierwszy wpadł na pomysł, że za pomocą pola magnetycznego można zajrzeć w głąb przedmiotów, stąd później rozwinęła się koncepcja możliwości skanowania ludzkich tkanek.

Historia rezonansu magnetycznego

Zjawisko rezonansu magnetycznego odkryli w drugiej połowie lat 40. ubiegłego wieku amerykańscy fizycy Felix Bloch i Edward Mills Purcell, za co otrzymali Nagrodę Nobla z fizyki w 1952 roku. Bloch i Purcell zaobserwowali, że jądra atomowe umieszczone w silnym polu magnetycznym absorbują energię tych fal radiowych o ściśle określonej częstotliwości, a potem oddają ją, emitując fale o tej samej częstotliwości. Do badania wykorzystano jądra wodoru (ponieważ są bardzo lekkie) i dlatego można na nie oddziaływać polem magnetycznym i falami radiowymi.

Przez trzy kolejne dekady nic nowego w temacie MR się nie działo, aż do początku lat 80. ubiegłego wieku, kiedy pierwsze aparaty MRI dostępne już były w diagnostyce medycznej, co okazało się prawdziwym przełomem. Za osiągnięcia związane z wykorzystaniem rezonansu magnetycznego w diagnostyce obrazowej w 2003 r. dwaj profesorowie chemii (Paul C. Lauterbur) i fizyki (Peter Mansfield) otrzymali Nagrodę Nobla z medycyny i fizjologii.

Badanie z tzw. kontrastem

Obrazowanie za pomocą rezonansu magnetycznego jest bardzo dokładne  i wnosi wiele informacji, ponieważ dostarcza wiadomości na temat wielkości, kształtu i umiejscowienia różnych zmian chorobowych. W celu polepszenia obrazu pacjentowi opcjonalnie można dożylnie lub doustnie podać tzw. kontrast. Środków kontrastujących jest kilka rodzajów, przyjmuje się je dożylnie lub w formie zawiesiny do picia. Można otrzymać kontrast ze związkami soli baru, gadolinu lub jodu – o tym, czy i w jakiej formie otrzyma się kontrast, decyduje lekarz.
Kontrast tymczasowo kumuluje się w tkankach i dzięki swym właściwościom wzmacnia sygnał odbierany z oddających energię protonów wodoru – innymi słowy: badany obszar jest jeszcze lepiej widoczny. Substancja zostaje wydalana z organizmu wraz z moczem, więc osobom z niewydolnością nerek nie powinno podawać się kontrastu. Jeśli podejrzewa się zaburzenia pracy nerek, przed wykonaniem rezonansu powinno się zbadać poziom kreatyniny we krwi.

Przeciwwskazania

Obrazowanie za pomocą rezonansu jest świetną metodą diagnostyczną, jednak nie każdy może z niej skorzystać. Bezwzględnym przeciwwskazaniem są wszczepione urządzenia elektroniczne, takie jak: neurostymulatory, implanty ślimakowe, rozruszniki serca lub pompy do podawania leków.

Przeciwwskazaniem względnym jest posiadanie metalowych implantów, sztucznej zastawki serca czy klipsów naczyniowych bez atestu zezwalających na badanie rezonansem magnetycznym. Przeciwwskazaniem jest także brak możliwości przyjęcia pozycji leżącej, ze względu na ciężką deformację kręgosłupa.

Osoby z klaustrofobią lub małe dzieci mogą mieć podane środki uspokajające, żeby pozostały w bezruchu na czas badania. Ruchliwość może spowodować pojawienie się na zdjęciach tzw. artefaktów ruchowych rzutujących na wynik badania.

Kobiety w ciąży mogą być poddawane badaniu rezonansowemu, ponieważ nie stwierdzono szkodliwego wpływu pola magnetycznego na płód, jednak nie powinno się ich badać w pierwszym trymestrze ciąży.

U osób z tatuażem lub z makijażem permanentnym mogą pojawić się na zdjęciach tzw. artefakty powodujące błędy diagnostyczne. Tak samo w przypadku badania w obrębie głowy nie powinno się mieć włosów spryskanych lakierem, żelem oraz należy zrezygnować z makijażu. Oczywiście ciało powinno być pozbawione wszelkich metalowych elementów: protez, biżuterii, guzików czy stanika z metalową sprzączką.

Słowem podsumowania

Obrazowanie za pomocą rezonansu magnetycznego jest tzw. złotym standardem w diagnostyce wielu chorób. Jest to nieinwazyjne badanie umożliwiające wgląd do wnętrza ciała bez naruszania ciągłości tkanek. Uzyskiwane obrazy w wyniku badania diagnostycznego za pomocą MR cechują się wysoką jakością i dokładnością, a przy tym badanie to jest bezpieczne, ponieważ do jego wykonania nie wykorzystuje się promieniowania jonizującego, zatem badanie może być wielokrotnie powtarzane, dając możliwość obserwacji dynamiki zmian chorobowych.

Obecnie w Polsce z roku na rok powstaje coraz więcej punktów, w których można wykonać ten rodzaj badania. Nie jest już tak kosztowne jak kiedyś i można je wykonać prywatnie w szybkim terminie. Co istotne, na badanie prywatne nie trzeba mieć skierowania od lekarza.