Bluszczyk kurdybanek – właściwości i zastosowanie

Bluszczyk kurdybanek – właściwości i zastosowanie

Bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea) jest popularną rośliną zielarską z rodziny wargowatych, niepodlegającą ochronie gatunkowej, więc warto ją zbierać z pożytkiem dla zdrowia.

Walory lecznicze bluszczyku kurdybanku doceniono już w średniowieczu. Św. Hildegarda z Bingen zalecała okładać bolącą głowę ugotowanymi, kwitnącymi pędami. W zeszłym stuleciu zalecano m.in. leczenie kurdybankiem przy zatruciach ołowiem.

Bluszczyk kurdybanek rośnie w dużych ogrodach, gęstych zaroślach w zapuszczonych miejscach, przy rowach, na łąkach lub pastwiskach. Występuje zarówno na zacienionych, jak i słonecznych stanowiskach. Najbardziej wartościowy surowiec rośnie jednak w miejscach nasłonecznionych.

Roślina zakwita wczesną wiosną i kwitnie nawet do lipca – jeśli są ku temu odpowiednie warunki atmosferyczne. Liście przypominają kształtem nerkę lub serce i mają ząbkowane brzegi. Środek listków wygląda jakby wytłoczone były na nim jakieś wzorki, to stąd wywodzi się nazwa – „kurdyban”, czyli garbowana, barwiona skóra, zdobiona tłoczonymi wzorami, złoceniami lub srebrzeniami oraz malowidłami. Kurdybanem zdobiono niegdyś ściany i inne elementy stolarki, parawany, siedziska, oparcia mebli, a nawet oklejano nim okładki ksiąg czy obuwie.

Najbardziej wartościowe zioło pozyskuje się w kwietniu i maju – surowcem leczniczym i przyprawowym jest część naziemna po odrzuceniu dolnych, pożółkłych liści i twardych pędów.

Ziele bluszczyku kurdybanku zebrane z nasłonecznionych stanowisk pachnie intensywnie, jest bogate w olejek eteryczny i takie stanowi najcenniejszy surowiec stosowany w celach leczniczych. Ziele ze stanowisk słabo nasłonecznionych jest ubogie w składniki aktywne i mało wartościowe. Proces suszenia należy przeprowadzić szybko, nigdy nie przekraczając temperatury powyżej 40 stopni Celsjusza, aby zioło nie straciło najcenniejszych składników. Rozdrobnione ziele zaleca się przechowywać w szczelnych słojach, parzyć pod przykryciem krótko, do 15 minut. Przy nieżytach układu oddechowego i przeziębieniu pić z miodem lub z sokiem malinowym 2–3 razy dziennie.

Właściwości lecznicze

Bluszczyk kurdybanek polecany jest przede wszystkim w leczeniu dolegliwości przewodu pokarmowego:

  • poprawia trawienie, reguluje przemianę materii,
  • wzmaga wydzielanie soku żołądkowego,
  • likwiduje zatrucia pokarmowe,
  • pomaga w przyswojeniu składników odżywczych,
  • usuwa wzdęcia,
  • przeciwdziała nieżytowi żołądka i bolesnym skurczom jelit,
  • ma działanie żółciotwórcze,
  • likwiduje stany zapalne woreczka żółciowego,
  • odtruwa wątrobę, ochrania miąższ wątroby przed uszkodzeniem toksynami, marskością i stłuszczeniem,
  • poprawia pracę trzustki,
  • regeneruje błonę śluzową przewodu pokarmowego,
  • reguluje wypróżnienia, likwiduje zaparcia,
  • wspiera układ immunologiczny,
  • dobrze wpływa na układ oddechowy: łagodzi stany alergiczne, polecany przy chrypce, kaszlu, zapaleniu oskrzeli i krtani oraz w zapaleniu płuc i zatok, pomaga w odksztuszaniu ropnej, gęstej wydzieliny zalegającej w oskrzelach, przerywa ataki astmy, ułatwia oddychanie,
  • usprawnia pracę układu moczowego – poprawia pracę nerek, likwidując ich stan zapalny,
  • korzystnie wpływa na poprawę stanu skóry i włosów: działa bakteriobójczo i grzybobójczo, pomocny przy oparzeniach, ropniach i świądzie skóry, leczy przewlekłe choroby skóry, egzemy, wypryski, zmniejsza łojotok, poprawia ukrwienie skóry, cofa zmiany ropne, hamuje rozwój grzybów i bakterii patogennych na skórze, likwiduje łupież.

Przepis na tonik dla cery trądzikowej

Składniki:

  • 21/2 łyżki bluszczyku,
  • szklanka wody,
  • 1/4 szklanki octu jabłkowego,
  • 5 kropli olejku eterycznego.


Wykonanie:

Zrobić wywar, przecedzić, ostudzić, dodać octu. Przelać do butelki z atomizerem. Płynem spryskiwać twarz, a następnie nałożyć krem pielęgnacyjny.

Przepis na krople chroniące przed kamicą żółciową

Składniki:

  • 100 ml nalewki lub wyciągu z karczocha (dostępne w aptece),
  • 5 łyżek świeżo wyciśniętego soku z kwitnących pędów bluszczyku.


Wykonanie:

Wyciąg z karczocha wymieszać w butelce z sokiem z bluszczyku, odstawić na 5–7 dni. Przechowywać w lodówce. Zażywać po 2½ łyżeczki kropli rozcieńczonych w niewielkiej ilości wody 3 razy dziennie na 15 minut przed posiłkiem przez 5 tygodni.

Syrop kurdybankowy

Składniki:

  • garść świeżego ziela kurdybanku,
  • 6 szklanek wody,
  • miód malinowy.


Wykonanie:

Kurdybanek zagotować na małym ogniu i podgrzewać jeszcze 15 minut. Przecedzić, dodając tyle miodu, ile jest wywaru. Wymieszać, zagotować i kolejny raz podgotować przez 5 minut. Przelać do butelek.

Składniki fitochemiczne bluszczyku kurdybanku
Bluszczyk kurdybanek jest bogaty w olejki eteryczne: kamfen, pinokamfen, pinen, mircen, menton, pulegon, triterpeny i seskwiterpeny, garbniki, flawonoidy (kwercetynę, luteolinę i apigeninę, kwasy fenolowe), olejek rozmarynowy, ferulowy, kawowy, waniliowy; gorycze, glikozydy saponinowe. W roślinie znaleźć można także witaminę C, prowitaminę A, cynk, żelazo, krzem, molibden, wapń.

Bluszczyk kurdybanek w kuchni słowackiej

Do tej pory w niektórych regionach na Słowacji można zjeść zupę ziemniaczaną albo rosół doprawiony kurdybankiem – popularność tego ziela nie słabnie. Według niektórych smakoszy bluszczyk kurdybanek może zastąpić nawet natkę pietruszki. Choć smak bluszczyku jest wyraźny, korzenny, gorzkawy, lepsze jest ziele suszone – łagodniejsze, przypominające nieco lubczyk. Świeże, siekane listki można dodawać do wiosennych surówek, past jajecznych, twarożków, zup lub sosów. Bluszczyk nadaje charakter potrawom, dodatkowo wspomagając trawienie.

Bluszczyk kurdybanek to mocna i aromatyczna przyprawa, która szczególnie podkreśli smak zup, sosów i mięs.

Przepis na twarożek po słowacku

Składniki:

  • 200 g twarogu z mleka krowiego i koziego,
  • łyżeczka drobno posiekanego kurdybanku,
  • ¾ szklanki posiekanego szczypiorku,
  • łyżeczka posiekanych liści z pokrzywy (wcześniej sparzonych i odsączonych),
  • łyżka oleju lnianego lub jogurtu naturalnego,
  • sól, pieprz.


Wykonanie:

Wszystkie składniki razem wymieszać.

Ciekawostki

Jeszcze do końca XVII wieku bluszczyk stosowano w browarach – przyprawiano nim piwo dla dodania goryczki. Inne nazwy kurdybanku to: kumdran, kondratek, bluszczyk ziemny, obłożnik, bluszczak i kocimorda.


Agata Majcher

Inne wpisy w tej kategorii

Kompleks ziołowy Carska w profilaktyce zdrowia

2024-01-18

Kompleks ziołowy Carska w profilaktyce zdrowia

Obecnie dużo się mówi o jakości soków żołądkowych, mało jednak wskazuje się na ich ilości, jakie organizm powinien produkować. W ciągu dnia człowiek powinien wytwarzać 10–12 litrów soków żołądkow [...]

Czytaj dalej

Aronocard – wsparcie dla serca na miarę XXI wieku

2024-01-08

Aronocard – wsparcie dla serca na miarę XXI wieku

Recepturę preparatu Aronocard opracował Zbigniew T. Nowak – ceniony w kraju znawca roślin leczniczych, autor dziesiątek bestsellerów o tej tematyce i ekspert telewizyjny. Poznaj i pokochaj Aronocard.

Czytaj dalej

Dania i przyprawy, które pomogą ci się rozgrzać zimą

2024-01-02

Dania i przyprawy, które pomogą ci się rozgrzać zimą

Zimą warto zadbać o rozgrzanie ciała od środka. Dzięki temu będziemy mieli więcej energii do działania i starczy nam sił do sprostania różnym codziennym obowiązkom.

Czytaj dalej

Sięgnij po kiszonki

2023-12-28

Sięgnij po kiszonki

Nie znam osoby, która nie lubiłaby kiszonek. Jest to jeden z najstarszych sposobów na zabezpieczenie produktów przed zepsuciem, a przy okazji metoda na jakże smaczne i zdrowe przysmaki. Moje poko [...]

Czytaj dalej

Mirra dla zdrowia

2023-12-20

Mirra dla zdrowia

Mirra to żywica pozyskiwana z drzewa mirra (Commiphora myrrha), znana ze swojego charakterystycznego zapachu oraz wielu właściwości zdrowotnych i użycia do celów religijnych.

Czytaj dalej

Naturalne metody walki z opryszczką

2023-12-15

Naturalne metody walki z opryszczką

Opryszczka wargowa jest to choroba zakaźna wywołana przez wirusa Herpes simplex (HSV). Często jest ona potocznie nazywana „febrą” lub „zimnem”.

Czytaj dalej