Obturacyjny bezdech senny cz. 1

Zespół obturacyjnego bezdechu sennego jest najczęstszą postacią zespołów bezdechu. Występuje on w 9 na 10 przypadków u osób z tego typu problemami oddechowymi. 

Przyczyną choroby jest zamykanie się światła dróg oddechowych na poziomie gardła, co zatrzymuje przepływ powietrza, powodując przejściowe niedotlenienie. Na skutek tego w czasie snu wielokrotnie występują epizody zatrzymania oddychania (bezdechy) lub jego znaczne spłycenia (hipowentylacje) mimo zachowania ruchów oddechowych klatki piersiowej. 

Chorobę można podejrzewać, gdy: 

• podczas snu występują przerwy pomiędzy kolejnymi oddechami przekraczające 10 sekund, 
• przepływ powietrza w górnych drogach oddechowych spada poniżej 50 proc.,
• saturacja krwi tętniczej spada o ponad 4 proc.
  
  

Obturacyjny bezdech senny jest poważnym zagrożeniem negatywnie wpływającym na wszystkie układy – szczególnie na układ krążenia. U osób cierpiących na obturacyjny bezdech senny jest zwiększone ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej i wystąpienia zaburzeń rytmu serca, w tym uporczywie nawracających napadów migotania przedsionków, komorowych zaburzeń rytmu, a nawet nagłego zgonu sercowego.

Obturacyjny bezdech senny charakteryzuje się powtarzającymi epizodami zapadania (bezdechy) lub zwężenia górnych dróg oddechowych (spłycenie oddychania) na poziomie gardła przy zachowanej (w większości przypadków zwiększonej) pracy mięśni oddechowych. Następstwami bezdechów i spłyceń oddechu jest pogorszenie utlenowania krwi oraz wybudzenie ze snu – często nieświadome. 

Zwiększenie napięcia mięśni górnych dróg oddechowych i gwałtowne otwarcie się gardła (podczas przebudzeń) powodują wzmożoną wibrację tkanek miękkich, która objawia się bardzo głośnym chrapaniem w okresie przywrócenia oddechu. Podczas snu napięcie mięśni podniebienia miękkiego języczka, języka oraz tylnej ściany gardła znacznie spada, a ich zapadanie się prowadzi do chrapania i okresowego bezdechu.

Liczba bezdechów, spłyceń oddychania oraz epizodów RERA na godzinę snu jest określana jako wskaźniki RDI (respiratory disturbance index). Przebudzenie związane z wysiłkiem oddechowym (RERA, respiratory effort-related arousals) charakteryzuje się narastającą pracą mięśni oddechowych lub częściowym ograniczeniem przepływu powietrza (niespełniającym kryteriów bezdechu lub spłycenia oddychania) przez okres co najmniej 10 s, które prowadzą do przebudzenia. 

Epidemiologia

Obturacyjny bezdech senny stwierdza się wśród 11,2 proc. mężczyzn i 3,4 proc. kobiet.

Mechanizmy bezdechów obturacyjnych

Gardło jest jedyną częścią dróg oddechowych, która nie ma chrzęstnego lub kostnego rusztowania. W czasie snu zmniejsza się napięcie mięśni ścian gardła, a w pewnych warunkach dochodzi do jego zwężenia lub zamknięcia, co powoduje spłycenie oddechu lub bezdechu. 

Zahamowanie przepływu powietrza prowadzi do nadmiernego obniżenia prężności tlenu oraz patologicznie podwyższonego ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla, co wywołuje nagłe wybudzenie i zakończenie bezdechu. Chory ponownie zasypia, zmniejsza się napięcie mięśni górnych dróg oddechowych, gardło ulega zapadnięciu i dochodzi do kolejnego bezdechu.

Czynniki ryzyka:

• wiek i płeć – mężczyźni powyżej 40., roku życia, kobiety powyżej 50. roku życia,
• nadwaga i otyłość – przyrost masy ciała o 10 proc. zwiększa ryzyko rozwoju choroby 6-krotnie,
• duży obwód szyi – więcej niż 43 cm u mężczyzn i 40 cm u kobiet; obwód szyi przekraczający 48 cm zwiększa ryzyko rozwoju choroby aż 20-krotnie,
• zmiany anatomiczne górnych dróg oddechowych – długie podniebienie miękkie, długi języczek, przerost migdałków podniebiennych, skrzywienie przegrody nosa, przerost małżowin nosowych,
• zaburzenia rozwojowe żuchwy,
• częste zakażenia górnych dróg oddechowych, oddychanie przez usta,
• spożycie alkoholu,
• niedoczynność tarczycy,
• przyjmowanie leków – opioidy, benzodiazepiny, leki zmniejszające napięcie mięśni,
• czynniki genetyczne,
• ciąża.

Opracowała Agata Majcher

Źródło: 

Choroby układu oddechowego [w:] „Medycyna praktyczna”, redaktorzy działu: E. Niżankowska-Moglinicka, R. Krenke, F. Mejza.