Bielactwo nabyte

Bielactwo nabyte to choroba, która jest bardzo charakterystyczna i widoczna – przez to może być przyczyną dyskomfortu psychicznego. Jakie są metody jej leczenia? Czy odnoszą one pozytywny skutek? 

Bielactwo nabyte (vitiligo) jest chorobą skóry, w której dochodzi do depigmentacji, czyli pojawiania się białych plam na skórze. Komórki pigmentowe (inaczej melanocyty), odpowiedzialne za właściwy kolor włosów, skóry i tęczówki oka, ulegają uszkodzeniu i zaczynają zamierać bądź przestają produkować brunatny barwnik skóry – pigment (melaninę). Skóra u większości ludzi jest wybarwiona jednolicie, jednak w przypadku bielactwa zaburzona zostaje praca pigmentów – melanocytów.

Na skutek choroby skóra zostaje odbarwiona, pojawiają się na niej mlecznobiałe lub cieliste plamy o różnej wielkości i kształtach. Bielactwo nie prowadzi do trwałego uszczerbku na zdrowiu, choroba nie wywołuje bólu, nie ma charakteru zapalnego, jednak osoby z bielactwem mogą się czuć z tego powodu źle, nieatrakcyjnie – w dużej mierze dolegliwość ta wywiera niekorzystny wpływ na psychikę. 

Objawy, charakterystyka i przebieg choroby

Bielactwo nabyte dotyka zarówno mężczyzn, jak i kobiet, często przed 20. rokiem życia (dotyczy to około połowy przypadków).

Przyczyny schorzenia nie są dokładnie poznane, istnieją jednak przypuszczenia, że choroba występuje na tle autoimmunologicznym. Bielactwo nasila się często po silnych wstrząsach nerwowych, sytuacjach stresowych, stąd przypuszcza się, że w patogenezie schorzenia dużą rolę odgrywa układ nerwowy. Bielactwo nabyte wiąże się także z niedoborem w diecie pewnych witamin, minerałów i białek. Choroba pojawia się także na skutek mechanicznych uszkodzeń skóry lub po intensywnych kąpielach słonecznych. Udowodniono także, że bielactwo można odziedziczyć. 

Lokalizacja plam

Plamy najczęściej uwidaczniają się na grzbietach rąk, zgięciach stawowych, twarzy, szyi, narządach płciowych lub na całym ciele. Plamy bielacze mogą objąć również włosy, brwi czy rzęsy – wtedy stają się one częściowo lub w całości siwe. Odbarwienia pojawiają się nagle lub stopniowo, mogą utrzymywać się przez wiele lat, a choroba nieleczona może postępować. Pod wpływem promieni słonecznych plamy stają się jeszcze bardziej wyraziste – nie da się ich opalić.

Metody leczenia

Leczenie polega na dążeniu do wyrównania plam bielaczych. Enzym odpowiedzialny za proces powstawania melaniny to tyrozynaza. Uaktywnia się ona pod wpływem promieni UV. Produkcja melaniny jest reakcją obronną przed szkodliwym dla niej promieniowaniem UV. Podawanie tyrozynazy osobom chorym na bielactwo nie odnosiło pożądanych skutków, jednak miejscowe pobudzanie melanogenezy – już tak. 

W starożytnych systemach medycznych (ajurweda, medycyna chińska czy perska) używano roślin o działaniu fotodynamicznym, czyli takim, które zwiększa wrażliwość skóry na promienie UV. Przełomem w leczeniu bielactwa nabytego okazało się celowe uczulanie plam bielaczych związkami roślin o działaniu fotodynamicznym, które zawierały furanokumaryny, a wśród nich najbardziej aktywne – psoraleny. Leczenie bielactwa preparatami roślinnymi z psoralenem polega na leczeniu miejscowym i ogólnym. Udowodniono, że ogniska świeże rokują poprawę. 

[Osobny artykuł zostanie poświęcony fitoterapii bielactwa].

Meladinina

Jedną z metod leczenia plam bielaczych jest smarowanie ich roztworem meladininy i naświetlanie promieniami UV ze sztucznego źródła (lampa kwarcowa) lub naturalnego (promienie słoneczne). Naświetlać powinno się ostrożnie, nie dopuszczając do powstania stanu zapalnego ani pęcherzy. Plamy pędzluje się odpowiednio dobranym roztworem meladininy, uważając, by nie wyjść poza obrys plamy, gdyż może to spowodować powstanie nieestetycznych przebarwień zdrowej skóry. 

Leczenie meladininą jest długotrwałe, może trwać nawet 2 lata. Proces repigmentacji w miejscach ognisk bielaczych jest stopniowy i przechodzi kilka faz.

Przeciwwskazaniem do leczenia melanidyną jest wiek poniżej 5. r.ż. i powyżej 60. r.ż., poza tym: ciąża, nadciśnienie, choroby krążenia, choroby nerek i wątroby. Skutki uboczne mogą pojawić się po doustnym przyjmowaniu meladininy, a należą do nich: nudności, wymioty, osłabienie, niepokój, bóle głowy. 

Inhibitory kalcyneuryny

W przypadku mniejszych plamek, kiedy zmiany chorobowe jeszcze zbyt mocno nie postąpiły, zastosować można terapię miejscową immunomodulującą i przeciwzapalną – kurację lekami nowej generacji takimi jak  inhibitory kalcyneuryny (pimekrolimus lub takrolimus). Inhibitory kalcyneuryny stosowane miejscowo uważane za preparaty bezpieczne, można je aplikować na twarz. Leki wykazują wysoką skuteczność terapeutyczną (nawet 75 proc.) i są dobrze tolerowane przez pacjentów.

Fototerapia i laseroterapia

W przypadku leczenia bielactwa nabytego stosuje się także fototerapię i laseroterapię – istnieją dwa rodzaje naświetlań leczniczych: UVB311 oraz PUVA. W przypadku naświetlania UVB311 nie jest konieczne przyjmowanie dodatkowych leków doustnych, a sam zabieg jest bezpieczny i może być przeprowadzany u dzieci i u kobiet ciężarnych. Druga terapia – PUVA – wymaga przyjmowania przed każdym naświetlaniem psoralenów, czyli substancji uwrażliwiających komórki na działanie promieniowania. 

Przeszczep melanocytów

Metoda polega na przeszczepie prawidłowo zabarwionych komórek skóry w miejsce ognisk bielaczych – dzięki takiemu zabiegowi następuje repigmentacja.

Powszechnie uznaje się, że bielactwo jest chorobą nieuleczalną lub trudno uleczalną – podobno żadna z dostępnych metod nie daje 100-procentowej skuteczności na pełne zniwelowanie jej objawów. Przed rozpoczęciem leczenia bielactwa należy wziąć pod uwagę: wiek pacjenta, choroby współistniejące (w szczególności autoimmunologiczne), przebyte kuracje, rozległość zmian, stopień aktywności choroby. Po przeanalizowaniu powyższych czynników lekarz  w porozumieniu z pacjentem decyduje o podjęciu odpowiedniej terapii.