Czy suplementacja cynkiem może skrócić czas trwania infekcji?

Cynk jest niezbędnym dla organizmu pierwiastkiem śladowym – odgrywa kluczową rolę we wzroście, rozwoju i prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Jego niedobór, zaskakująco powszechny, może wynikać ze stylu życia, wieku czy współistniejących chorób. Dlatego w przypadku obniżonego poziomu cynku jego suplementacja ma znaczący wpływ na odporność przeciwwirusową – działa zarówno jako bezpośredni czynnik przeciwwirusowy, jak i jako stymulator odpowiedzi immunologicznej.

Na przestrzeni ostatnich 50 lat zgromadzono liczne dowody potwierdzające skuteczność cynku wobec różnych wirusów, przy czym mechanizmy jego działania są wielokierunkowe. Odkrycia te stały się podstawą do wykorzystania tego pierwiastka w terapii infekcji wirusowych, m.in. w leczeniu przeziębienia czy zakażeń wirusem opryszczki pospolitej.

Rola cynku

Cynk jest jednym z kluczowych mikroelementów biorących udział we wzmacnianiu odporności układu immunologicznego. Dynamizuje aktywność leukocytów, wspiera produkcję przeciwciał i rozwój limfocytów, natomiast jego niedobór może prowadzić do zaniku grasicy i zaburzeń odporności.

W czasie infekcji stężenie cynku w osoczu spada, dlatego jest on szczególnie potrzebny do ograniczania namnażania patogenów. Badania wykazują, że niektóre wirusy replikują się głównie u osób z niskim poziomem cynku i zanikają po jego uzupełnieniu.

Cynk wykazuje również działanie przeciwzapalne. Regularna suplementacja przez co najmniej 5 miesięcy może zmniejszyć ryzyko infekcji górnych dróg oddechowych, a przyjęcie cynku w ciągu 48 godzin od pojawienia się objawów skraca czas trwania choroby. Jego korzystne działanie wiąże się także ze stymulacją produkcji interferonu alfa, który pełni istotną funkcję w mechanizmach przeciwwirusowych.

Badania nad cynkiem

Przeprowadzono randomizowane, podwójnie ślepe badanie kliniczne z grupą placebo, którego celem było zbadanie możliwości metody leczenia przeziębienia za pomocą pastylek z cynkiem w formie glukonianu cynku. Uczestnicy przyjmowali jedną pastylkę zawierającą 23 mg cynku lub odpowiadające jej placebo, rozpuszczali ją w ustach co 2 godziny w ciągu dnia, po początkowej podwójnej dawce.

Po 7 dniach u 86 proc. z 37 osób przyjmujących cynk objawy przeziębienia całkowicie ustąpiły, podczas gdy w grupie placebo odsetek ten wyniósł jedynie 46 proc. na 28 badanych. Średni czas trwania przeziębienia został skrócony o około 7 dni. Wyniki badania potwierdzają terapeutyczne działanie pastylek z glukonianem cynku w leczeniu przeziębienia.

Należy jednak pamiętać, że najlepsze efekty daje jak najszybsze rozpoczęcie suplementacji – przyjęcie cynku w czasie 24–48 godzin od wystąpienia pierwszych objawów pozwala skrócić czas trwania choroby oraz złagodzić jej nasilenie. Aby terapia była skuteczna, pacjenci powinni przyjmować tabletki z cynkiem co 2 godziny w ciągu dnia, a minimalna efektywna dawka to około 13,3 mg cynku w jednej pastylce.

Cynk a inne pierwiastki

Cynk wraz z selenem są pierwiastkami niezbędnymi do produkcji enzymów antyoksydacyjnych w organizmie, takich jak dysmutaza ponadtlenkowa (SuperOxide Dismutase – SOD) oraz peroksydaza glutationowa selenozależna (glutation). Ich obecność opóźnia procesy starzenia komórek i chroni organizm przed stresem oksydacyjnym. W połączeniu z witaminami A, C i E cynk i selen stanowią silny kompleks antyoksydacyjny, istotnie wspierający odporność.

Warto jeszcze wspomnieć, że cynk i miedź działają antagonistycznie – nadmiar jednego pierwiastka może zmniejszać poziom drugiego. Prawidłowy stosunek cynku do miedzi w diecie wynosi około 10:1. Selen natomiast jest ściśle związany z metabolizmem jodu i syntezą białek, dlatego jego niedobór często współwystępuje z niedoborem jodu.

Jak widać, dostępne badania i obserwacje kliniczne wskazują, że cynk znacząco wspiera organizm w walce z infekcjami wirusowymi. Nie tylko skraca czas trwania przeziębień, ale także wzmacnia układ odpornościowy, działa przeciwzapalnie i chroni komórki przed stresem oksydacyjnym. Odpowiednia suplementacja cynku, prowadzona rozsądnie i we właściwych dawkach, stanowi cenne wsparcie w profilaktyce i terapii infekcji wirusowych.

Bibliografia Reduction in duration of common colds by zinc gluconate lozenges in a double-blind study, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6367635/. The Role of Zinc in Antiviral Immunity, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31305906/.