Dysfagia – zaburzenia połykania

Dysfagia – zaburzenia połykania

Dysfagia (zaburzenie połykania) to uczucie utrudnionego pasażu pokarmu przez jamę ustną, gardło i przełyk. Słowo wywodzi się z języka greckiego i oznacza (dys — „z trudnością“ oraz phagia — „jeść“). Jest to objaw alarmowy wymagający szybkiej diagnostyki w celu wykluczenia choroby nowotworowej przełyku lub wpustu żołądka.


Charakterystycznym objawem dysfagii jest wrażenie zatrzymania się, utknięcia czy przylepiania kęsów pokarmu do ściany przełyku – pokarm stanowi przeszkodę w przechodzeniu do gardła lub przełyku.


Przyczyną dysfagii mogą być zarówno zaburzenia motoryki, jak i przeszkoda mechaniczna w poszczególnych odcinkach przewodu pokarmowego. Dysfagii może towarzyszyć brak możliwości uformowania kęsa pokarmowego i zakłócenie odruchów połykania.
Wraz z utrudnionym połykaniem często pojawia się uczucie pełności lub bólu za mostkiem, które ustępują dopiero po zwróceniu zalegającego pokarmu lub po „przepchnięciu” go do żołądka po wypiciu sporej ilości płynów.


Utrudnione połykanie to najczęściej efekt: zaburzeń nerwowo-mięśniowych, chorób zapalnych i nowotworowych, a utrudnienie to wynika z nieprawidłowej, źle skoordynowanej kurczliwości gardła i przełyku oraz ich zwieraczy lub na zwężeniu  światła tych narządów.


W zależności od umiejscowienia zaburzenie połykania może wystąpić na odcinku ustno-gardłowym lub w obrębie przełyku.


Dysfagia ustno-gardłowa to zaburzenia połykania manifestujące się niemal natychmiast po wprowadzeniu pokarmu do jamy ustnej (już po ok. 1 sekundzie). Gdy na tym odcinku dojdzie do utknięcia kęsa, pokarm może dostać się do nosa, krtani i tchawicy wywołując kaszel, chrypkę lub stany zapalne oskrzeli i płuc. Oddychanie w czasie aktu połykania hamowane jest centralnie.


W dysfagii ustno-gardłowej charakterystycznym objawem są trudności w rozpoczęciu aktu połykania oraz problemy z przesuwaniem pokarmu do gardła i dalej do przełyku. Podczas połykania często pojawia się kaszel, który obecny jest także w nocy. Aktowi połykania towarzyszy cofanie się pokarmu przez nos, zwracanie niestrawionego pokarmu, głośne połykanie i cuchnący oddech. Charakterystyczna jest też chrypka.


Częstą przyczyną dysfagii ustno-gardłowej są choroby mięśni poprzecznie prążkowanych, choroby neurologiczne (np.: choroba Parkinsona, pląsawica Huntingtona, stwardnienie rozsiane czy zapalenie wielonerwowe) lub nieprawidłowości w obrębie jamy ustnej i gardłowej, szyi oraz karku, oraz górnego zwieracza przełyku. Dolegliwościom towarzyszyć mogą: zaburzenia mowy (np.: dysartria, dysfonia), opadanie powiek, dysfunkcje języka lub podniebienia miękkiego. Na swobodne przesuwanie się kęsa wpływ mogą mieć także powiększone węzły chłonne szyi lub powiększona tarczyca.

Dysfagia przełykowa

W dysfagii przełykowej charakterystyczne jest uczucie przeszkody występujące podczas połykania, uczucie rozpierania lub gniecenia, a czasem ból (odynofagia). Wraz z postępem choroby może dojść do zaburzenia połykania płynów, a nawet śliny. Główną przyczyną dysfagii przełykowej jest zwężenie przełyku (mniejsze niż 12 mm). Zwężenie może być następstwem: raka przełyku, powikłań choroby refluksowej, uchyłków przełyku (w tym uchyłek Zenkera), zwężenia po oparzeniach żrącymi substancjami polekowymi, a także po radioterapii nowotworów w okolicy przełyku. Przełyk może być także zwężony na skutek uwięzienia w nim ciała obcego.


Do innych przyczyn zalicza się zaburzenia motoryki, w tym: achalazję (upośledzenie relaksacji dolnego zwieracza przełyku), rozlany kurcz przełyku,, cukrzycę, układowe choroby tkanki łącznej lub zażywanie niektórych leków (np. estrogeny, blokery kanału wapniowego, metyloksantyny).

Leczenie dysfagii

Leczenie dysfagii powinno się rozpocząć od identyfikacji przyczyny i rozpoznania, jaka choroba podstawowa wywołuje ten objaw. Cennych wskazówek dostarczą badania diagnostyczne, takie jak np.:

  • endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego,
  • RTG,
  • manometria przełyku,
  • pH-metria przełyku.


Wyleczenie choroby podstawowej umożliwia cofanie się zmian. Bardzo skuteczną formą terapii dysfagii jest rehabilitacja oraz nauka różnych technik połykania, jak również zmian postawy ciała ułatwiających połykanie. W pierwszym etapie rehabilitacji przyjmuje się pokarm w formie papek lub płynów.


Przydatne mogą okazać się ćwiczenia języka, które pomogą w formowaniu kęsów. Oczywiście kluczowe jest kontrolowanie właściwych nawyków żywieniowych. Powinno się zapanować nad stresem, posiłki przyjmować w pozycji siedzącej, jeść powoli, bez pośpiechu, powoli przeżuwając każdy kęs.

Inne wpisy w tej kategorii

Chili, czyli zdrowie

2023-05-29

Chili, czyli zdrowie

Kapsaicyna jest alkaloidem zawartym w papryczkach chili nadającym im specyficzny ostry smak. Stosuje się ją od dawna w medycynie jako substancję czynną w plastrach rozgrzewających i przec [...]

Czytaj dalej

Masaż Shantala – sposób na relaks i wzmocnienie odporności na stres u dzieci

2023-05-26

Masaż Shantala – sposób na relaks i wzmocnienie odporności na stres u dzieci

Po przyjściu dziecka na świat bardzo ważne są pierwsze tygodnie jego życia. Często decydują o zdrowiu i rozwoju niemowlaka. Istotne jest np. to w jaki sposób rodzice pielęgnują maluszka. Jedną z [...]

Czytaj dalej

ADHD wśród dorosłych

2023-05-25

ADHD wśród dorosłych

ADHD (ang. Attention Deficit Hyperactivity Disorder) to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem i brakiem koncentracji uwagi. Jest to zaburzenie dotykające zazwyczaj dzieci i młodzież ( [...]

Czytaj dalej

Włącz owoce goji do swojej zdrowej diety

2023-05-24

Włącz owoce goji do swojej zdrowej diety

Kolcowój szkarłatny (Lycium barbarum) to krzew z rodziny psiankowatych pochodzący z Chin. Gałązki rośliny pokryte są kolcami – stąd jej nazwa. Owoce kolcowoju, znane bardziej jako jagody goji, są [...]

Czytaj dalej

Szkodliwość smażenia i alternatywne smażenie beztłuszczowe

2023-05-22

Szkodliwość smażenia i alternatywne smażenie beztłuszczowe

Smażenie to jedna z najczęściej używanych technik kulinarnych. Potrawy smażone mają w sobie coś, co sprawia, że wielu z nas spożywa je z ogromną przyjemnością. Co takiego dzieje się podczas podda [...]

Czytaj dalej

Cytryniec chiński – zioło adaptogenne, prokognitywne, przeciwdepresyjne

2023-05-19

Cytryniec chiński – zioło adaptogenne, prokognitywne, przeciwdepresyjne

Cytryniec chiński – Schizandra chinensis Turczaninow (Baillon) jest pnączem należącym do rodziny Schisandraceae. Występuje: w Chinach, Korei, na Wyspach Kurylskich, w Sachalinie. Uprawiany jest d [...]

Czytaj dalej