Jak zachować równowagę kwasowo-zasadową organizmu?

Aby zachować równowagę wewnętrznego środowiska ludzkiego organizmu, czyli homeostazę, istotne jest zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej (RKZ). Współczesny styl odżywiania oparty jest przede wszystkim na złych węglowodanach (słodycze, oczyszczone produkty zbożowe) z dodatkiem kofeiny i alkoholu, co powoduje nadmierne zakwaszenie organizmu zakłócające pożądaną równowagę. Zanim omówię właściwą dietę, najpierw wyjaśnię różnicę pomiędzy zakwaszeniem organizmu a zakwaszeniem żołądka, co jest często mylone.

Zakwaszenie organizmu a żołądka

Zacznijmy od zakwaszenia organizmu. Przyjmuje się współcześnie, że RKZ ma miejsce, gdy na podstawie badania krwi pH wynosi 7,35–7,50 (niektóre źródła podają górną granicę 7,45). Im niższy jest współczynnik pH, tym organizm jest bardziej zakwaszony. Przyjmuje się więc, że pH <7,35 wskazuje na nadmierne zakwaszenie (kwasicę), natomiast pH>7,50 jest objawem niedokwaszenia (zasadowica).

Warto dodać, że samo badanie krwi w pełni nie oddaje stanu zakwaszenia organizmu, albowiem jest on odmienny w różnych miejscach. Na przykład skóra jest bardziej kwaśna (pH 4–6,5), a pochwa jeszcze bardziej (pH<4,7).

Inaczej rzecz ma się z żołądkiem, który z racji zachodzących w nim procesów trawiennych jest najbardziej zakwaszony (pH ok. 1,5). Sok żołądkowy składa się przede wszystkim z kwasu solnego, wody, pepsynogenu, śluzu i innych składników. Rola, jaką spełnia żołądek, wymusza kwaśne środowisko, co jest normalne i pożądane.

Jak więc widzimy, mówiąc o zakwaszeniu, musimy wziąć pod uwagę zarówno całość organizmu, a także poszczególne jego elementy. Niemniej jednak nadmierne zakwaszenie jest stanem wysoce niepożądanym. Organizm, dążąc do homeostazy, czyli w tym przypadku do RKZ, próbuje sam sobie z tym radzić, zmniejszając kwasowość. Robi to w ten sposób, że pochłania z organizmu zasadowe składniki, jak chociażby wapń z kości, sód i wiele innych minerałów. W przypadku przewlekłej kwasicy dochodzi w ten sposób do niedoboru minerałów w organizmie, a to – jak wiemy – skutkuje z kolei chorobami. Warto więc zadbać o zachowanie równowagi w tej kwestii.

Produkty kwasotwórcze i zasadotwórcze

Dieta współczesnego człowieka składa się w zdecydowanej większości (80 proc.) z produktów kwasotwórczych, zaś tylko w 20 proc. z produktów alkalizujących (zasadotwórczych). Organizm sam próbuje utrzymać stan równowagi, ale warto mu pomóc, a raczej nie przeszkadzać. W tym celu wystarczy wiedzieć, jak skomponować swoje posiłki, jakich użyć produktów, aby nie zakwaszać nadmiernie organizmu. Poniżej podaję więc podział produktów według kryterium kwaso- i zasadowości.

Prokukty wysokokwasotwórcze: cukier i słodycze, mięso i przetwory mięsne, oczyszczona (biała) mąka zbożowa i wszystkie produkty mączne, biały ryż, kawa, czarna herbata, kakao, czekolada, sztuczne słodziki, żółte sery, alkohol.

Produkty średniokwasotwórcze: jaja, ryby, mąka pełnoziarnista i produkty mączne (razowe), ryż pełnoziarnisty, płatki zbożowe, piwo, orzeszki ziemne.

Produkty słabokwasotwórcze: ser twarogowy, orzechy, otręby, fruktoza (cukier owocowy), kasza gryczana, orkisz, makaron sojowy.

Produkty neutralne: śmietana, masło, jogurt naturalny, serwatka, oleje roślinne.

Produkty wysokozasadotwórcze: grzyby, suszone owoce, niektóre warzywa: dynia, cukinia, rzodkiew, sałata, ogórek, bakłażan; naturalne soki warzywne, niektóre owoce: arbuz, ananas, kiwi.

Produkty średniozasadotwórcze: niektóre warzywa: ziemniaki, buraki, marchew, seler, pomidory, chrzan, szpinak, szczaw, kalarepa, fasolka szparagowa, brokuły; niektóre owoce: brzoskwinie, banany, pomarańcza, mandarynki, truskawki, maliny, winogrona, awokado, cytryna.

Produkty słabozasadotwórcze: niektóre warzywa: cebula, kalafior, kiełki, roszponka; niektóre owoce: jabłka, wiśnie, czereśnie, gruszki, śliwki; maślanka, migdały, oliwa, zielona herbata.

Warto więc zachować zrównoważoną dietę. Produkty wysoko- i średniokwasotwórcze powinny być maksymalnie ograniczone na rzecz zasadotwórczych – idealna byłaby proporcja 50 do 50 proc. Zapobieganie kwasicy przynosi wiele prozdrowotnych korzyści:

• zapewnia zdrowe kości,
• zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych,
• likwiduje objawy refluksu, zgagi i nadkwasoty,
• zmniejsza ryzyko demencji,
• zapobiega utracie jakże cennego magnezu, który aktywizuje witaminę D3,
• likwidowane są niektóre stany zapalne wywołane nadkwasowością, a przy okazji zwiększona jest odporność naszego organizmu.