Omdlenia

Omdlenie to przejściowa utrata przytomności wywołana zmniejszonym przepływem krwi do mózgu. By utracić przytomność, wystarczy 6 sekund przerwy takiego przepływu albo zmniejszenie ilości tlenu dostarczanego do mózgu o 20 proc. 

Omdlenie następuje szybko i zwykle utrata przytomności ma gwałtowny początek. Zanim dojdzie do omdlenia, osoba doświadcza stanu przedomdleniowego manifestującego się zawrotami głowy bez odczucia wirowania, uczuciem gorąca, obfitymi potami, nudnościami i zamazaniem widzenia, niekiedy aż do przemijającego zaniewidzenia.

Rodzaje omdleń

1. Omdlenia odruchowe:
   Odruch wazowagalny – dochodzi w nim do nagłego obniżenia skurczowego ciśnienia tętniczego i w następstwie do znacznego obniżenia przepływu mózgowego. Zwolnienie częstości akcji serca wynika ze zmiany pozycji ciała, najczęściej pionizacji.
   
   Omdlenia sytuacyjne – omdlenia tego typu związane są z określonymi sytuacjami występującymi bezpośrednio po czynnościach takich jak na przykład: oddawanie moczu, wypróżnianie się, kaszel, ból, gra na instrumentach dętych czy dmuchanie balonu, podniesienie ciężaru lub obfity posiłek.
   
   Formy nietypowe bez uchwytnych czynników wyzwalających.
   
   
2. Hipotensja ortostatyczna – spadek ciśnienia tętniczego wywołany zmianą pozycji ciała.
   
   
3. Omdlenia kardiogenne – do omdlenia dochodzi w sytuacji, gdy w organizmie zwiększa się zapotrzebowanie na tlen lub składniki odżywcze. Aby tę potrzebę zaspokoić, serce zwiększa objętość pompowanej krwi lub częstość rytmu. Jeżeli któryś z tych mechanizmów nie zadziała, dochodzi do omdlenia. 
4. Omdlenia związane z chorobami naczyń mózgowych. 

Rozpoznanie

Powinno się rozróżnić omdlenie od utraty przytomności niebędącej omdleniem. Ocena musi także uwzględniać fakt, czy u osoby, u której wystąpiło omdlenie, współistnieją jednocześnie zaawansowane choroby serca.

Inne przyczyny utrat przytomności mylone z omdleniami

Napady bez zaburzeń świadomości

• upadki,
• krótkotrwała i odwracalna utrata napięcia mięśniowego często skutkująca osunięciem się chorego na ziemię,
• upadki bez utraty przytomności,
• następstwa urazu głowy,
• przemijające niedokrwienie mózgu.

Napady z częściową lub całkowitą utratą przytomności

• zaburzenia metaboliczne (np. hipoglikemia),
• padaczka,
• zatrucia.
  
  

Chorych, u których występuje duże ryzyko powikłań, powinno się przyjąć do szpitala na oddział omdleniowy. Za przyjęciem do szpitala przemawiają:

• ciężkie współistniejące choroby wymagające hospitalizacji,
• uraz spowodowany omdleniem,
• konieczność dalszej pilnej oceny, diagnozy i leczenia,
• wskazania do leczenia omdlenia.
  
  

Jeśli omdlenie mogło skutkować zagrożeniem życia, chorych należy hospitalizować i stale monitorować EKG. 

Leczenie i pierwsza pomoc

Leczenie ukierunkowane jest na przyczynę omdleń. Niezależnie od ich przyczyny należy zachować pewne środki ostrożności, do których należą:

• unikanie urazu w przypadku utraty przytomności,
• osoby z częstymi epizodami lub takie, u których występują omdlenia bez objawów ostrzegawczych, powinny unikać sytuacji, w których nagła utrata przytomności mogłaby doprowadzić do urazu (np. wspinanie się po drabinie, pływanie bez nadzoru innych osób, kierowanie ciężkimi maszynami czy prowadzenie pojazdów),
• zajęcie bezpiecznej pozycji: głowa powinna znajdować się jak najniżej, a najlepszą opcją będzie położenie się do łóżka,
• należy unikać schylania głowy, zginając się w pasie, ponieważ w tej pozycji jeszcze bardziej zmniejsza się powrót żylny do serca,
• osobę, która straciła przytomność, należy ułożyć w pozycji zwiększającej do maksimum dopływ krwi do mózgu chroniącej przed urazem oraz zapewniającej drożność dróg oddechowych,
• w niektórych sytuacjach osobę po omdleniu powinno się położyć na plecach z głową zwróconą na bok, żeby zapobiec aspiracji treści pokarmowej i blokowaniu dróg oddechowych przez język,
• należy też pamiętać o poluzowaniu części ubrań ciasno przylegających do szyi czy pasa,
• można też spryskiwać twarz wodą,
• choremu nie powinno się pozwalać wstawać, dopóki nie minie uczucie fizycznego osłabienia; nie należy mu także niczego podawać doustnie.

Opracowała Agata Majcher

Źródła:

https://neurologia-praktyczna.pl/a129/Omdlenia.html

Choroby układu krążenia w: „Medycyna Praktyczna”, redaktorzy działu: A. Budaj, W. Leśniak.