Przewodnik po herbatach

„Herbata czarna myśli rozjaśnia, a list twój sam się czyta”.

A. ZiemianinGdy czekałam na naprawę mojego samochodu, obsługa zaproponowała mi napicie się herbaty. Jakie to było miłe, gdy pani podała mi do stolika stylowy imbryczek, w którym zaparzała się biała herbata (a nie perfumowany earl grey). Od jakiegoś czasu obserwuję konsekwentnie wzrastający standard w polskich kawiarenkach, gdzie można liczyć na pięknie podane herbaty. Często są to dobrego gatunku napary liściaste, a nie ekspresowe torebki.

Oczywiście, z przyjemnością wypiję czarną herbatę z cytryną w obitym kubku z napisem „Społem” w schronisku górskim – ma to swój urok. Jednak zgodzicie się Państwo, że herbaciany napar podany w pięknym czajniczku, z dołączoną klepsydrą zarządzającą czasem zaparzania, podkreśla magię chwili.

Picie herbaty to dla wielu ludzi niemal rytuał, ceremonia. Czy w piciu herbaty chodzi jedynie o zaspokojenie pragnienia? Raczej nie, choć popijanie w upalne dni ice tea jest jak najbardziej uzasadnione. Kubek lub filiżanka herbaty kojarzą się ze spotkaniami, z rozmowami, dlatego warto zaopatrzyć się w herbatę dobrego gatunku. W dzisiejszym poradniku podpowiadam, jakie są charakterystyczne cechy sztandarowych odmian herbat, może znajdziecie Państwo inspirację dla siebie.Herbata czarnaKlasyczna czarna herbata stanowi aż 80 proc. światowej produkcji i właśnie po ten gatunek najchętniej sięga „ludność nieazjatycka”. Największe plantacje czarnej herbaty obejmują obszary: Sri Lanki, Indii, Chin i Kenii. Wysokiej jakości czarne herbaty powstają metodami tradycyjnymi (tzw. ortodoksyjnymi). W tym przypadku własnoręcznie zbiera się liście z samego wierzchołka herbacianego drzewka. Najcenniejszy jest nierozwinięty pączek liściowy oraz dwa kolejne listki.

W procesie tworzenia finalnej herbaty niszczy się strukturę liścia poprzez: miażdżenie, zgniatanie i rolowanie surowca. Dopiero tak przygotowane listki poddawane są fermentacji (proces enzymatycznego utleniania liści), dzięki której herbata uzyskuje czarną barwę. Niektórych czarnych herbat czasami celowo się niedofermentowuje (np. gatunek Darjeeling, który jest dzięki temu delikatniejsza). Końcowy etap to suszenie liści. To w tej fazie procesu pojawia się ostateczny czarny kolor liści oraz finalny aromat herbaty.

Sposób parzenia czarnej herbaty

Czarną herbatę najlepiej parzyć nieprzegotowaną, wrzącą wodą, najlepiej miękką. Czas parzenia powinien być krótki (do 5 minut). Dłuższe parzenie zubaża napar o kofeinę, a wzbogaca o garbniki i gorycze.

Walory terapeutyczne

Taniny zawarte w naparze z czarnej herbaty ułatwiają trawienie oraz niosą pomoc przy zatruciach (może niektórzy kojarzą gorzką herbatę i sucharki podawane przy zatruciach właśnie). Czarna herbata działa pobudzająco na układ nerwowy, „myśli rozjaśnia”. Dzięki zawartości polifenoli ma działanie antyoksydacyjne.

Herbata zielona

Zaraz po herbacie czarnej, zielona herbata wysuwa się na prowadzenie pod względem światowej popularności. Podobnie jak jej czarna odpowiedniczka, zielona jest zbierana maszynowo lub ręcznie (to ta z najwyższej półki). W odróżnieniu od czarnej, herbata zielona nie jest poddawana procesowi fermentacji. Aby listki powstrzymać przed fermentacją, poddaje się je działaniu pary, prażenia lub pieczenia. W tym czasie listki są podatne na zmianę kształtu, więc można je uformować w: igły (np. sencha), listki skręcone przypominające miniaturowe cygara (np. Lu’an Gua Pian), listki zwinięte (np. marokański gunpowder), listki falowane (np. joongjak daejak), listki przypominające maleńkie spiralki (np. Pi Lo Chun), listki spłaszczone (np. Lung Ching) lub liście pełne (np. Anji Bai Cha).

Sposób parzenia zielonej herbaty

Temperatura parzenia zielonej herbaty nie powinna być wysoka (w zależności od rodzaju między 60 a 90°C). Czas parzenia to 2–3 minuty.

Walory terapeutyczne

Zielona herbata to gatunek najbogatszy w polifenole spośród innych gatunków herbat. Napary z zielonej herbaty zawierają wysokie stężenie katechin uważanych za główne źródła substancji przeciwutleniających, które mogą znacznie zredukować rozwój wielu chorób.

Przeciwutleniająca zdolność herbaty przewyższa nie tylko pozostałe herbaty, ale nawet: jarmuż, czosnek czy szpinak. Wiele badań potwierdziło, że regularne picie zielonej herbaty zabezpiecza przed rozwojem wielu cywilizacyjnych chorób. Zielona herbata spowalnia procesy starzenia, ma działanie przeciwnowotworowe, wzmacnia naczynia krwionośne oraz wspiera odchudzanie. Herbata czerwona

Zyskała sławę ze względu na swe właściwości odchudzające. Właściwie termin „czerwona herbata” przyjął się za sprawą Europejczyków, którzy uznali, że herbaty dzieli się wg koloru suszu, w przeciwieństwie do Chińczyków, którzy dokonali podziału herbat ze względu na kolor naparu.

Jak powstaje czerwona herbata?

Ten gatunek herbaty, podobnie jak herbata czarna, również zostaje poddany procesowi fermentacji, choć przebiega ona inaczej. Jest to fermentacja z użyciem mikroorganizmów, dzięki którym zachodzi utlenianie na listkach podczas leżakowania – na skutek przemian enzymatycznych.

Walory zdrowotne

Herbata czerwona: pomaga kontrolować masę ciała, wspomaga pracę układu pokarmowego, dobrze wpływa na florę bakteryjną jelit, wykazuje właściwości przeciwbakteryjne, wspomaga leczenie cukrzycy typu 2. Łagodzi objawy kamicy nerkowej oraz reumatyzmu, redukuje bóle głowy (jest dobra na kaca).Herbata biała

Jest jedną z najzdrowszych i najmniej przetworzonych odmian herbaty, do jej produkcji używa się najmłodszych i najdelikatniejszych listków – szczególnie pąków. Biała herbata powstaje w ten sposób, że nie dopuszcza się do tego, by w listkach wytworzył się zielony chlorofil. W tym celu, gdy roślina budzi się do życia, zabezpiecza się ją przed działaniem światła. Herbatę się suszy i czasami poddaje delikatnej fermentacji. Jest to stosunkowo droga herbata, ponieważ daje małe plony – srebrzyste pączki mają niewielkie rozmiary i występują nielicznie, a czas zbioru jest krótki (tylko wiosną). Ponadto zbiór ręczny jest pracochłonny.

Sposób parzenia białej herbaty

Białą herbatę powinno się parzyć w temperaturze 85–95°C, a czas parzenia zależy od gatunku i rodzaju suszu – zwykle jest to od 1 do 5 minut. Białą herbatę zaleca się parzyć co najmniej dwa razy, po drugim parzeniu ma silniejszy aromat. Herbaciany napar jest barwy słomkowożółtej.

Walory zdrowotne

Biała herbata zawiera dwa razy więcej przeciwutleniaczy niż herbata zielona. Ma działanie: przeciwnowotworowe, przeciwmiażdżycowe, reguluje poziom cholesterolu i wysokość ciśnienia tętniczego krwi.

Opracowanie Agata MajcherBibliografia: Przybylok R.; Czajnikowy.pl; Warszawa 2017.