Wanad

Wanad to metal z grupy metali przejściowych. Jest 22. pierwiastkiem pod względem częstości występowania w skorupie ziemskiej. Jako pierwiastek śladowy – w odpowiedniej, śladowej dawce – jest mikroelementem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmów ludzi i zwierząt.

Wanad jest niezbędny do prawidłowego przebiegu różnych procesów metabolicznych. Biologiczną rolą tego pierwiastka jest wspieranie procesów metabolicznych lipidów, cukrów oraz zarządzanie gospodarką mineralną: sodowo-potasową i wapniowo-magnezową. Kluczową funkcję przypisuje się wanadowi w procesach przemiany fosforanów oraz produkcji erytrocytów.

Funkcje wanadu:

• Reguluje metabolizm węglowodanów, hormonów, np. tarczycy lub insuliny. Stymuluje wydzielanie endokrynowe insuliny w trzustce, pomaga utrzymać prawidłowy poziom cukru we krwi, poprawia wrażliwość na insulinę.
• Hamuje glukoneogenezę, stymuluje glikolizę, pobudza spalanie glukozy, bierze udział w syntezie glikogenu w wątrobie.
• Sprzyja powstawaniu tkanki chrzęstnej i kostnej, bierze udział w mineralizacji kości i zębów. Niedobór wanadu u zwierząt jest powodem nieprawidłowości w rozwoju ich szkieletu. Przeprowadzono eksperyment na matkach kóz, które karmione były paszą całkowicie pozbawioną wanadu. Ich młode cierpiały na uszkodzenie kośćca i padały w ciągu trzech dni od porodu.
• Wpływa na prawidłowy przebieg przemian lipidów, cholesterolu i fosfolipidów.
• Wpływa na kształt erytrocytów.

Zwiększone ryzyko i objawy niedoboru

Niedobór wanadu może powodować zahamowanie wzrostu, upośledzenie przemiany lipidów oraz zmniejszenie liczby czerwonych krwinek. Badania wykazały związek między niskim stężeniem wanadu w próbce włosów kobiet a występowaniem u nich nadwagi i otyłości. Co ciekawe, takiej korelacji nie stwierdzono w grupie badanych mężczyzn.

Wanad w pożywieniu

Wanad w żywności występuje m.in. w: owocach morza, rybach, piwie, przyprawach (np. w czarnym pieprzu), w produktach pełnoziarnistych, grzybach, mięsie.

Ciekawostka

Nazwa „wanad” pochodzi od vanadis, czyli „córka Vanir” (Vanir to grupa bogów nordyckich). Decyzja o takim nazwaniu padła z racji tego, że… dotąd żaden z pierwiastków nie rozpoczynał się na literę V.

Opracowała Agata Majcher

Bibliografia

Pierwiastki, czyli z czego zbudowany jest wszechświat , Challoner J., Poznań 2014.

Pierwiastki śladowe w geo- i biosferze , Kabata-Pendias A., Szteke B., Puławy 2012.

Mikroskładniki odżywcze , U. Gr ö ber, Wrocław 2010.