Histamina pod lupą – co jeść, a czego unikać przy alergii sezonowej

Histamina jest aminą biogenną produkowaną w organizmie, ale występuje też w produktach spożywczych. Odgrywa bardzo istotną funkcję w reakcjach alergicznych i zapalnych. Pełni również inne role – reguluje: napięcie naczyń krwionośnych, wydzielanie kwasu żołądkowego oraz śluzu, pracę układu immunologicznego, sen, a także kontroluje napięcie mięśni gładkich. Coraz częściej słyszymy o zjawisku nietolerancji histaminy, dlatego warto się pochylić nad tym tematem.

Rola histaminy w organizmie

Ten organiczny związek chemiczny gromadzony jest w komórkach układu immunologicznego, które znajdują się w płucach (tam występuje największe stężenie), w skórze oraz jelitach. Histamina uwalnia się dopiero pod wpływem bodźców, którymi są własne enzymy organizmu, przyjęty pokarm oraz lekarstwa.

Ta dość mało znana amina biogenna spełnia w organizmie wiele kluczowych zadań, jak chociażby:

• wpływa na stany zapalne i reakcje alergiczne (pokrzywka, świąd, obrzęki i zaczerwienienia skóry),
• jako neuroprzekaźnik wpływa na rytm: sen – czuwanie, na utrzymanie temperatury ciała oraz na funkcje poznawcze,
• reguluje funkcjonowanie układu odpornościowego poprzez uczestniczenie w procesach immunologicznych,
• pobudza wydzielanie kwasu żołądkowego, przez co uczestniczy w procesie trawienia,
• wpływa na gojenie się ran, rozszerzanie naczyń krwionośnych czy skurcze mięśni gładkich.

Jak widać, związek ten wpływa na wiele kluczowych elementów funkcjonowania organizmu człowieka. Jest oczywiście niezbędny, ale jego nadmiar może prowadzić do różnego rodzaju objawów, które są wynikiem nietolerancji organizmu. Każdy nadmiar jest – jak wiemy – szkodliwy, i dotyczy to również histaminy.

Objawy nietolerancji histaminy

Szeroki wachlarz objawów sprawia, że nie zawsze są one kojarzone konkretnie z nietolerancją histaminy. Symptomy są zróżnicowane, od nieznacznych do dość poważnych, a są nimi zazwyczaj:

• zmiany skórne (świąd, zaczerwienienie, obrzęki, pokrzywka),
• zawroty i bóle głowy, migrena,
• zaburzenia trawienne (biegunka, bóle brzucha, nudności, wymioty),
• problemy z zasypianiem i częste budzenie się,
• bóle i skurcze mięśni,
• wodnisty katar,
• problemy z oddychaniem i duszności,
• kaszel,
• kołatanie serca.

Reakcje te pojawiają się po ok. 15–30 min po posiłku bogatym w histaminę. Nietolerancja ta bardzo przypomina reakcje alergiczne, stąd uznawana jest jako pseudoalergia.

Przyczyny nietolerancji

Po raz pierwszy nietolerancję histaminy ujawniono w USA w 1974 r. Wówczas ponad 200 osób zatruło się tuńczykiem z puszki i pierwotnie sądzono, że przyczyną zatrucia była bakteria. Ostatecznie badania wykazały, że był to efekt nadmiernego stężenia histaminy u badanych osób.

Histamina (podobnie zresztą jak cholesterol) jest wytwarzana samoistnie przez organizm, ale dostarczana jest także z pożywieniem. Warto wiedzieć, że są produkty spożywcze, które nie zawierają w sobie histaminy, ale wyzwalają w organizmie jej produkcję. Kluczową przyczyną nietolerancji jest niedobór enzymu DAO (diaminoksydaza), który ją rozkłada. Powoduje to kumulację histaminy w jelitach, skąd przedostaje się do krwiobiegu.

Jako przyczyny nietolerancji podaje się najczęściej:

• genetyczny niedobór wspomnianego enzymu DAO,
• przewlekły stres, 
• niedobory: żelaza, wit. C, B6 oraz B12,
• obecność pasożytów,
• niedosypianie,
• terapia antybiotykowa,
• insulinooporność,
• spożywanie pokarmów bogatych w histaminę oraz działających na jej nadmierne uwalnianie.

Nie są to oczywiście wszystkie przyczyny tego rodzaju nietolerancji, ale jeżeli już ona wystąpi, to należy przede wszystkim przejść na dietę niskohistaminową.

Dieta – co jeść, a czego unikać!

Łatwo się domyślić, że podstawową zasadą jest maksymalna eliminacja z diety produktów o dużej zawartości histaminy. Powinniśmy przede wszystkim unikać:

• zbóż glutenowych (przede wszystkim pszenicy),
• produktów wędzonych,
• wszelkich konserw i ryb w puszkach,
• serów pleśniowych, owczych, kozich, camembertów, parmezanu,
• produktów fermentowanych (kapusta kiszona, ogórki kiszone, tofu, sos sojowy, jogurty, kefiry),
• produktów lekko zgniłych i nadpsutych,
• mięsa i wędlin,
• suszonych owoców,
• surowych pomidorów,
• alkoholu.

Warto też wspomnieć o produktach, które co prawda nie zawierają histaminy, ale wpływają na jej uwalnianie w organizmie. Są to: awokado, owoce cytrusowe, truskawki, szpinak oraz orzeszki ziemne. Badania naukowe wykazały też, że wszechobecne w gotowych produktach wzmacniacze smaku oraz nikotyna również pobudzają uwalnianie histaminy.

Dodatkowo alkohol, truskawki, szpinak, zielona herbata, a także dodatki znajdujące się w napojach energetycznych zakłócają działanie enzymu DAO. Przy jego dysfunkcji można zastosować suplement DAO, ale należy to potwierdzić wcześniejszymi badaniami.

Warto więc obserwować swój organizm i pamiętać, że istnieje coś takiego jak nietolerancja histaminy. Często bowiem objawy nie są kojarzone z tą przypadłością, dlatego warto je znać i w przypadku wystąpienia takowych natychmiast reagować. Jak zawsze właściwa dieta i redukcja stresu na pewno nam pomogą, zarówno w omawianej nietolerancji, jak i wpłyną na ogólny stan zdrowia.

Bibliografia Maintz, L., & Novak, N. (2007). Histamine and histamine intolerance. The American Journal of Clinical Nutrition, 85(5), 1185–1196., Comas-Basté, O., Sánchez-Pérez, S., Veciana-Nogués, M. T., Latorre-Moratalla, M. L., & Vidal-Carou, M. C. (2019). Histamine intolerance: The current state of the art. Biomolecules, 10(1), 118, Reese, I., Ballmer-Weber, B., Beyer, K., Fuchs, T., Kleine-Tebbe, J., Klimek, L., & Worm, M. (2017). Guideline on management of suspected adverse reactions to ingested histamine. Allergo Journal International, 26(2), 72–79, Schwelberger, H. G. (2010). Histamine intolerance: a metabolic disease? Inflamm Res, 59(Suppl 2), S219–S221.

Suplement diety. Produkt przeznaczony dla osób dorosłych. Nie należy przekraczać zalecanej porcji do spożycia w ciągu dnia. Suplement diety nie może być stosowany jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety. Zalecany jest zrównoważony sposób żywienia i zdrowy tryb życia. Przechowywać w sposób niedostępny dla małych dzieci. Produkt nie posiada właściwości leczniczych. Stosować zgodnie z informacją zawartą na opakowaniu.