Zakażenia HIV i AIDS

Dokładna geneza retrowirusa HIV (human immunodeficiency virus) nie jest znana.

Przypuszcza się, że choroba ma swoje korzenie w Afryce. Naukowcy oceniają, że HIV mógł przeniknąć do ludzkiej populacji od szympansów, ponieważ wirus występujący u tych zwierząt jest najbardziej zbliżony do naszego. 

Zakażenie HIV nie daje charakterystycznych objawów, można przez kilkanaście lat być nosicielem i zarażać innych, nawet o tym nie wiedząc.

Wirus atakuje układ immunologiczny, a głównymi komórkami ulegającymi zakażeniu są makrofagi i limfocyty T. Cechą charakterystyczną zakażenia HIV jest wysoka wiremia (wiremia to proces, w którym wirusy przedostają się do krwioobiegu, a wraz z krwią zostają rozprzestrzenione po całym organizmie, stając się ogólnoustrojowym źródłem zakażenia) oraz zmniejszenie liczby limfocytów T. 

Nieleczone zakażenie wirusem HIV prowadzi do rozwoju AIDS (zespołu nabytego niedoboru odporności). AIDS jest końcowym etapem nieleczonego zakażenia HIV. To zespół wielu różnych chorób, do którego zalicza się różnorodne typy infekcji i nowotworów. AIDS rozwija się w wyniku wielu lat zaniedbań choroby u nosicieli wirusa HIV. Bez leczenia antyretrowirusowego chory na AIDS umiera z powodu zakażeń oportunistycznych (np. nowotwory oraz zakażenia o ciężkim przebiegu, np. toksoplazmoza, kandydoza, opryszczka czy półpasiec). Wirus HIV wywołuje przewlekłe stany zapalne, uszkadzając wiele tkanek i narządów, np. nerki, płuca czy wątrobę. 

Jak dochodzi do zakażenia

Aby wirus przedostał się do naszego organizmu, krew oraz inne wydzieliny osoby chorej muszą przeniknąć przez barierę skóry lub błon śluzowych (HIV nie przenosi się poprzez dotyk ani drogą kropelkową). Zwykły dotyk, przebywanie w tym samym pomieszczeniu, czy nawet jedzenie z tych samych talerzy, nie powodują zakażania. Nie udowodniono także, że można się zakazić wirusem HIV w czasie pocałunku, choć teoretycznie jest to możliwe, gdy osoba chora ma w jamie ustnej krwawiącą ranę. 

Do zakażenia może dojść w wielu sytuacjach dnia codziennego. Na przykład podczas zabiegów w salonach kosmetycznych, fryzjerskich lub tatuażu, gdy zostały złamane standardy higieny lub po prostu miało się pecha. Takie sytuacje należą do rzadkości, ale się zdarzają. Możliwe jest także zarażenie się wirusem podczas: udzielania pomocy osobie rannej, pobierania i przetaczania krwi lub podczas innych zabiegów medycznych. Noworodek może się zakazić wirusem od swojej matki drogą wewnątrzmaciczną lub podczas karmienia piersią. 

Wirus HIV przenosi się drogą krwi, podczas kontaktu seksualnego oraz drogą okołoporodową (wertykalnie). 

Czynniki ryzyka:

• ryzykowne, przygodne kontakty seksualne bez zabezpieczenia prezerwatywą z osobą zarażoną,
• przyjmowanie narkotyków poprzez zakażone narzędzia – strzykawka (dożylnie) lub rurka/zrulowany banknot (donosowo),
• skaleczenie przedmiotem zanieczyszczonym skażoną krwią (najczęściej dotyczy to personelu medycznego),
• poród, jeśli rodząca kobieta jest nieświadoma zakażenia wirusem.

Objawy

Pierwsze oznaki zakażenia HIV mogą przypominać objawy przeziębienia lub grypy ze względu na mechanizm działania wirusa, który upośledza funkcjonowanie układu immunologicznego i zwiększa podatność na różne choroby. Stan ten nazywany jest ostrą chorobą retrowirusową o następujących objawach: 

• ogólne osłabienie,
• stan zapalny gardła,
• gorączka lub stan podgorączkowy,
• ból mięśni i stawów,
• ból głowy,
• zmiany zapalne i owrzodzenia śluzówki jamy ustnej,
• nocne pocenie się,
• wysypką,
• szybkie męczenie się.

Z czasem zaczynają dochodzić kolejne objawy, takie jak: powiększone węzły chłonne, utrata apetytu, spadek masy ciała lub owrzodzenia w okolicach intymnych. 

Leczenie i rokowanie

Leki antyretrowirusowe hamują namnażanie się wirusa. Co więcej, przewidywana długość życia osoby zakażonej wirusem HIV jest taka sama jak u osób niezakażonych. Dlatego warto wiedzieć, czy się jest zakażonym, czy nie i przeprowadzić badanie w kierunku HIV. 

Opracowała Agata Majcher

Źródło:

Kuchar E., Mrukowicz J., Gładysz A., i inni, Wybrane choroby wirusowe [w:] „Medycyna praktyczna”, Warszawa 2018.