Zioła na stres i pośpiech czyli naturalne wsparcie dla nadnerczy

Życie nieustannie uczy nas sztuki dostosowywania się. Wystarczy spojrzeć na to, jak ewoluowały rasy ludzi zamieszkujących różne zakątki świata. Na północy Ziemi spotkamy osoby o jasnej karnacji, na południu – o ciemnej, z kolei ludność wschodnią natura obdarzyła ciemnymi, skośnymi oczami, niższym i szerszym grzbietem nosa, gładszą, jaśniejszą cerą czy ciemnymi, prostymi włosami. Wszystkich nas łączy jednak ten sam, odwieczny proces adaptacji do środowiska, w którym przyszło nam żyć. Z drugiej strony stabilność w otaczającym nas świecie rzadko pozostaje stała, a wszelkie zmiany są wyzwaniem dla naszej wewnętrznej równowagi. To właśnie zmiany wywołują stres. Łatwiej funkcjonować w uporządkowanej przestrzeni, gdy rytm dnia jest przewidywalny, a my sami mamy poczucie kontroli. Jednak życie nie zawsze pozwala nam na ten luksus.

Stres jest nieodłącznym elementem naszego życia, jednak problem pojawia się wtedy, gdy napięcie trwa zbyt długo, a nadnercza zaczynają tracić siły. Wówczas potrzebujemy wsparcia, które pomoże organizmowi odzyskać naturalny rytm.

W obliczu nadchodzących świąt rytm codzienności przyspiesza – gonią terminy, rosną oczekiwania, a my próbujemy sprostać wszystkiemu naraz. Jak przygotować się na ten czas, by nie zgubić spokoju? Warto uczyć się od natury, która od milionów lat doskonali mechanizmy pozwalające istotom żywym trwać mimo wymagających warunków. Warto tu przywołać rośliny adaptogenne, mistrzów przystosowania. Wyrastają one tam, gdzie inne gatunki nie mają szans: w surowym klimacie, na skalistych zboczach, w miejscach, gdzie słońce i mróz toczą codzienną walkę. Tak właśnie działają adaptogeny – rośliny stworzone do przetrwania w trudnych warunkach. Stresu nie unikniemy, ale możemy nauczyć się z nim współpracować. Natura – poprzez swoje zioła i adaptogeny – daje nam w tym niezwykłego sprzymierzeńca.

Różeniec górski, który rośnie wysoko w nieprzyjaznych rejonach Syberii i ashwagandha, która przetrwała setki lat w gorącym, suchym klimacie Indii – obie te rośliny wykształciły naturalne mechanizmy ochronne, pozwalające im przetrwać to, co dla innych byłoby końcem. Zioła adaptogenne mogą nauczyć nas, jak odnaleźć równowagę w codziennym zgiełku i pielęgnować wewnętrzny spokój i harmonię.

Ashwagandha

Withania somnifera, znana jako ashwagandha, od tysięcy lat zajmuje ważne miejsce w medycynie ajurwedyjskiej, gdzie stosowano ją w celu przywracania sił, zwiększenia odporności i poprawy równowagi psychicznej. Jest to naturalny adaptogen, który odgrywa coraz większą rolę w profilaktyce zaburzeń wywołanych długotrwałym stresem i przemęczeniem. Współczesne badania potwierdzają, że ta niezwykła roślina wykazuje szerokie spektrum działania biologicznego – od właściwości przeciwstresowych i przeciwzapalnych po kardioochronne, przeciwcukrzycowe i przeciwnowotworowe.

Najwięcej uwagi skupia jednak jej wpływ na układy nerwowy i hormonalny. W licznych badaniach wykazano, że ashwagandha potrafi regulować aktywność osi podwzgórze–przysadka–nadnercza, głównego systemu odpowiedzialnego za reakcję organizmu na stres. W sytuacjach przeciążenia, gdy poziom kortyzolu utrzymuje się zbyt długo na wysokim poziomie, dochodzi do osłabienia nadnerczy, spadku energii, rozdrażnienia i zaburzeń snu. Ashwagandha obniża podwyższony poziom kortyzolu, wspierając jednocześnie wydolność i regenerację organizmu. W ten sposób roślina normalizuje funkcję nadnerczy, przywracając im zdolność do prawidłowego reagowania na stres. Badania pokazują, że jej stosowanie sprzyja stabilizacji rytmu dobowego kortyzolu, poprawia odporność psychiczną i fizyczną oraz łagodzi objawy chronicznego napięcia. Efektem są lepsze samopoczucie oraz głębsza regeneracja układu nerwowego.

Różeniec górski

Różeniec górski to jedno z najlepiej przebadanych ziół adaptogennych, od wieków stosowane w medycynie ludowej północnej Europy i Azji. Współczesne badania potwierdzają, że ekstrakt z jego korzeni i kłączy zwiększa odporność organizmu na stres, zmęczenie i wyczerpanie. Różeniec działa wielokierunkowo, obejmując zarówno układ nerwowy, jak i oś podwzgórze–przysadka–nadnercza, która odpowiada za reakcję hormonalną organizmu na stres. Badania pokazują, że różeniec posiada biochemiczne i farmakologiczne właściwości redukujące stres, normalizując wydzielanie hormonów nadnerczy, zwłaszcza kortyzolu, głównego hormonu stresu.

Różeniec górski z jednej strony łagodzi skutki stresu i chroni nadnercza przed przeciążeniem, a z drugiej – wzmacnia metabolizm, zwiększając zdolność komórek do regeneracji. Dzięki temu organizm może lepiej radzić sobie z wyzwaniami dnia codziennego, a reakcja stresowa przebiega w sposób bardziej zrównoważony. Ponadto różeniec wykazuje silne właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne, chroni komórki przed uszkodzeniami oksydacyjnymi, wspiera układy krążenia i nerwowy, zmniejsza ryzyko chorób serca, udaru, depresji czy choroby Alzheimera.

Czy wiesz, kto pierwszy odkrył zjawisko stresu?

Hans Hugo Selye, znany jako dr Stress, lekarz fizjopatolog i endokrynolog, był pionierem w badaniach nad stresem. W latach 30. ubiegłego wieku wprowadził to pojęcie do nauki i poświęcił mu ponad 50 lat pracy badawczej. Selye jako pierwszy postawił hipotezę, że źródłem wielu chorób jest stres (choroby są skutkiem niezdolności człowieka do panowania nad stresem).

Doktor zaproponował teorię trzech uniwersalnych faz reakcji organizmu na stresor, określając je mianem ogólnego zespołu adaptacyjnego (General Adaptation Syndrome):

1. faza alarmowa – odpowiadająca reakcji „walcz lub uciekaj”,
2. faza odporności (adaptacji) – organizm przystosowuje się do działania stresora i utrzymuje względną równowagę mimo jego obecności,
3. faza wyczerpania – długotrwałe działanie stresora prowadzi do załamania mechanizmów adaptacyjnych i wyniszczenia organizmu.

W swoich wczesnych eksperymentach Selye wstrzykiwał szczurom w tkanki formalinę, na skutek której zwierzęta rozwijały charakterystyczną triadę zmian patologicznych: powiększenie nadnerczy, zanik grasicy, śledziony i węzłów chłonnych, owrzodzenia błony śluzowej przewodu pokarmowego.

Późniejsze badania wykazały, że obserwowane zmiany są wynikiem aktywacji osi podwzgórze–przysadka–nadnercza. U szczurów, u których został przekroczony próg intensywności stresu, wystąpił pełnoobjawowy zespół stresowy. Selye i jego uczniowie podkreślali znaczenie aktywacji osi HPA, próbując fizjologicznie przystosować organizm do różnych przeciążeń i dążyć do zachowania równowagi (homeostazy) w obliczu stresu.

Bibliografia Can Ashwagandha Benefit the Endocrine System?-A Review; https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38003702/, dostęp: 20.01.2023. Stress management and the role of Rhodiola rosea: a review; https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/13651501.2017.1417442#abstract, dostęp: 27.10.2017.

Suplement diety. Produkt przeznaczony dla osób dorosłych. Nie należy przekraczać zalecanej porcji do spożycia w ciągu dnia. Suplement diety nie może być stosowany jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety. Zalecany jest zrównoważony sposób żywienia i zdrowy tryb życia. Przechowywać w sposób niedostępny dla małych dzieci. Produkt nie posiada właściwości leczniczych. Stosować zgodnie z informacją zawartą na opakowaniu.