Nasycone kwasy tłuszczowe

Nasycone kwasy tłuszczowe są powszechnie spotykane w przyrodzie. To składniki: tłuszczów, fosfolipidów i liposacharydów. Pełnią ważną funkcję będąc głównym źródłem energii. Nasycone kwasy tłuszczowe niższe (czyli te, które zawierają mniej niż 10 atomów węgla w cząsteczce) mają postać ciekłą, natomiast kwasy wyższe są ciałami stałymi. Im twardszy jest tłuszcz, tym więcej zawiera kwasów tłuszczowych  nasyconych. 

Tego rodzaju kwasy tłuszczowe są dość odporne na utlenianie, nie rozpuszczają się w wodzie. Dobrze znoszą wysokie temperatury, dlatego na tle pozostałych kwasów tłuszczowych są one najbardziej przystosowane do obróbki termicznej, jednak nie powinny być stosowane w nadmiarze, tym bardziej, że nasz organizm potrafi samodzielnie je syntetyzować. 

Kwas masłowy – krótkołańcuchowy, nasycony kwas tłuszczowy produkowany jest w sposób naturalny w naszym organizmie przy udziale bakterii jelitowych. Wyróżnia się obrzydliwym, trudnym do akceptacji zapachem przypominającym długo dojrzewające sery lub stare, zjełczałe masło. Ze względu na jego zapach nie wolno go przewozić samolotami. Maślany korzystnie wpływają na trawienie i poprawiają stan jelit.

Kwas kaprylowy – średniołańcuchowy, nasycony kwas tłuszczowy zdolny do niszczenia komórek drożdżaków, nadaje specyficzny zapach serom, podobnie jak inne kwasy nasycone. Jego nazwa wywodzi się łacińskiego słowa caper, czyli „koza” – wynika to z faktu, iż jest on jednym z podstawowych tłuszczów mlecznych u kóz oraz owiec.

Kwas laurynowy – średniołańcuchowy, nasycony kwas tłuszczowy jest substancją o niskim stopniu topienia, bez zapachu i smaku. Jest głównym składnikiem oleju kokosowego – jego udział dochodzi do 50 proc. zawartości wszystkich kwasów tłuszczowych w tym oleju.  

Kwas mirystynowy – nasycony kwas tłuszczowy. Znajduje się on w dużych ilościach w roślinach z rodziny muszkatołowcowatych (Myristicaceae), stąd nazwa tradycyjna „mirystynowy”, a wśród tłuszczów jadalnych najwięcej jest go w oleju kokosowym i palmowym, także w tłuszczu mlecznym. W oleju kokosowym zajmuje drugie miejsce pod względem udziału (15 proc.) w części kwasowej oleju kokosowego. 

Kwas palmitynowy – jest najbardziej rozpowszechnionym w przyrodzie nasyconym kwasem tłuszczowym, znajduje się prawie we wszystkich tłuszczach. Szczególnie dużo tego kwasu jest w oleju palmowym. Nie ma zapachu ani wyraźnego smaku. Kwas  palmitynowy wydobywa się z tłuszczów za pomocą zmydlania, wykorzystuje się go do otrzymywania mydeł, kosmetyków, środków pomocniczych dla przemysłu tekstylnego, olejów smarowych i innych.

Kwas stearynowy – występuje przede wszystkim w tłuszczach zwierzęcych, a także w mniejszym stopniu w tłuszczach roślinnych. W łoju baranim i wołowym jego udział przekracza 25 proc. zawartości wszystkich kwasów tłuszczowych. Kwas wykorzystuje się do produkcji mydeł, preparatów kosmetycznych, farmakologicznych oraz świec. 

Kwas arachidowy – w większych ilościach występuje jedynie w oleju arachidowym otrzymywanym z orzeszków ziemnych. Kwas arachidowy wspomaga procesy anaboliczne, zwiększa siłę mięśniową oraz przyczynia się do wzrostu masy mięśniowej.

Kwas behenowy – został odkryty w orzeszkach behenowych (Moringa oleifera). Kwas wykorzystywany jest do pielęgnacji włosów, ponieważ ma silne właściwości nabłyszczające, odbudowuje zniszczoną łuskę włosa oraz zapobiega rozdwajaniu się końcówek włosów.

Kwas lignomerowy – jest obok kwasu nerwonowego głównym składnikiem mielin, czyli osłonek włókien nerwowych białej substancji mózgu.

Opracowała Agata Majcher

Bibliografia:

Naturalne związki organiczne, Kołodziejczyk A., Warszawa 2013.