Zespół ostrej niewydolności oddechowej (ARDS)

Zespół ostrej niewydolności oddechowej (ARDS)

Ostra niewydolność oddechowa to stan, w którym zaburzenia wymiany gazowej w płucach rozwijają się nagle, stanowią bezpośrednie zagrożenie życia i wymagają natychmiastowego leczenia. Niewydolność oddechową określa się jako ostrą, gdy rozwija się nagle i potencjalnie jest chorobą odwracalną.

Nieleczona ostra niewydolność oddechowa często prowadzi do zgonu. Zespół ostrej niewydolności oddechowej (ARDS – acute respiratory distress syndrome) charakteryzuje się tym, że:

1. objawy pojawiają się w ciągu tygodnia od zachorowania,

2. badania RTG lub tomograficzne potwierdzają nieprawidłowości: obustronne zacienienia, niedodma lub zmiany guzowate,

3. gdy niewydolności oddechowej nie można w pełni wyjaśnić niewydolnością serca czy nadmiernym spożyciem płynów, wówczas konieczne jest potwierdzenie badaniem echokardiograficznym,

4. ARDS przyjmuje różne postaci – w zależności od utlenowania krwi tętniczej wyróżnia się ARDS:

– łagodny,

– umiarkowany,

– ciężki.

ARDS jest ciężką reakcją płuc na uszkodzenie. Charakteryzuje się zapaleniem miąższu płucnego prowadzącym do upośledzenia wymiany gazowej i uwalniania mediatorów zapalnych oraz hipoksemią. ARDS często doprowadza do zespołu niewydolności wielonarządowej (MODS – multiple organ dysfunction syndrome). Zazwyczaj wymaga zastosowania wentylacji mechanicznej i przyjęcia chorego na oddział intensywnej terapii.

Najczęstszą przyczyną zaburzeń oddechowych u chorych na ARDS jest bezpośrednie uszkodzenie płuc – zapalenie i aspiracja treści żołądkowej oraz sepsa pochodząca z jamy brzusznej. Inne przypadki, które odpowiedzialne są za powikłania płucne, to: lewokomorowa niewydolność serca, zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc oraz bezpośrednie uszkodzenie płuc, urazy klatki piersiowej, stłuczenie płuca.

Przebieg ARDS

Choroba rozpoczyna się niekontrolowanym procesem zapalnym, następnie występuje uszkodzenie bariery pęcherzykowo-włośniczkowej i przesiąkanie bogatobiałkowego płynu i krwinek z naczyń do pęcherzyków płucnych. W fazie wysiękowej dochodzi do zapadania się i obrzęku pęcherzyków płucnych. Naciek zapalny niszczy przegrody pęcherzykowe, co prowadzi do zaburzenia wymiany gazowej i pogorszenia pracy płuc, co skutkuje niewydolnością oddechową oraz ostrym nadciśnieniem płucnym. W drugim lub trzecim tygodniu (faza proliferacyjna) zaczyna się tworzyć tkanka ziarninowa, natomiast ostatni etap to tzw. faza włóknienia, w której możliwa jest regeneracja zniszczonych komórek lub produkcja kolagenu przez fibroblasty.

Podsumowując, pod względem morfologicznym w ARDS można wyróżnić trzy fazy:

• zapalną (wysiękową),

• fibroproliferacyjną,

• fazę zmian włóknistych w śródmiąższu i pęcherzykach.

Objawy

Charakterystycznymi objawami są:

• duszność,

• kaszel,

• gorączka,

• ból w klatce piersiowej,

• krwioplucie,

• objawy niedotlenienia (sinica, tachykardia, tachypnoë),

• objawy choroby podstawowej (niedrożność górnych dróg oddechowych, obturacja oskrzeli, obrzęk płuc, naciek zapalny, niedodma, odma opłucnowa, płyn w jamie opłucnej itd.).

Leczenie

1. Niezbędne jest zapewnienie drożności dróg oddechowych, a w razie konieczności – intubacja lub wprowadzenie rurki ustno-gardłowej, konikotomia, tracheotomia.

2. Tlenoterapia w celu zwalczania hipoksemii.

3. Wentylacja mechaniczna płuc nieinwazyjna lub inwazyjna.

4. Leczenie farmakologiczne – np. leczenie przeciwdrobnoustrojowe w przypadku zakażeń. We wczesnej fazie umiarkowanego i ciężkiego ARDS sugeruje się stosowanie metyloprednizolonu.

5. Odbarczenie odmy opłucnowej, usunięcie płynu z jamy opłucnej.

6. Odżywianie: dieta zapobiegająca niedożywieniu ze zmniejszoną zawartością węglowodanów, aby ograniczyć wytwarzanie CO2.

Rokowanie

ARDS jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia – pomimo leczenia ryzyko zgonu wynosi ok. 40 proc.. Czynnikami ryzyka są:

– podeszły wiek,

– czynna choroba nowotworowa,

– niewydolność wątroby,

– ciężki ARDS (niskie pH i PaO2/FiO2);

Większość chorych, którzy przeżyli ARDS, powraca do zdrowia.

Agata Majcher

Źródła:

WWW.podyplomie.pl