ADHD wśród dorosłych

ADHD (ang. Attention Deficit Hyperactivity Disorder) to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem i brakiem koncentracji uwagi. Jest to zaburzenie dotykające zazwyczaj dzieci i młodzież (6–7 proc. tej populacji), aczkolwiek należy dodać, że nie wszystkie przypadki są zdiagnozowane i ujęte w oficjalnych statystykach.

Okazuje się ponadto, że z ADHD zmagają się również dorośli, co jeszcze do niedawna nie było oficjalnie uznawane.  W tej grupie występują jednak inne objawy, stąd powszechne, ale mylne przekonanie, że attention deficit nie dotyczy osób dojrzałych. Nic bardziej mylnego.

Symptomy ADHD u dorosłych

Problemy z nadpobudliwością wśród dzieci tłumaczone są zazwyczaj dojrzewaniem, nowymi sytuacjami i tak zwanym trudnym wiekiem. Tak naprawdę jednak przyczyna tego typu zaburzeń nie jest w większości znana. Rodzice i opiekunowie uważają zazwyczaj, że to minie, aczkolwiek wraz z wiekiem przeważnie zmieniają się tylko objawy oraz ich skala, a samo zaburzenie nie ustaje. Objawy – o których wspomnę poniżej – wśród dorosłych kojarzone są z zasady z charakterem człowieka, a nie z ADHD. Nie zawsze też choroba daje te same oznaki, stąd też ogólne przekonanie o niewystępowaniu omawianego zespołu nadpobudliwości wśród dorosłych.

Głównymi objawami tego typu zaburzeń u osób dojrzałych są, między innymi:

•    poczucie niskiej wartości i brak wiary w siebie;
•    brak podzielności uwagi, niemożność wykonywania dwóch czynności jednocześnie;
•    chaos i dezorganizacja w codziennym życiu;
•    brak koncentracji i kłopoty ze słuchaniem;
•    częsta irytacja, np. podczas oczekiwania ma coś, stania w kolejce;
•    nadmierna gadatliwość, przerywanie wypowiedzi innym osobom i wchodzenie im w zdanie;
•    nawyki ruchowe, np. obgryzanie paznokci, stukanie palcami, poruszanie nogami etc.;
•    brak obowiązkowości, zapominanie o ważnych datach, wydarzeniach i obowiązkach lub wykonywanie ich na ostatnią chwilę;
•    brak cierpliwości, częste wstawanie i chodzenie „w miejscu";
•    impulsywność i wybuchowość w relacjach rodzinnych i z innymi osobami;
•    częste zapominanie i gubienie przedmiotów;
•    brak skupienia i uwagi, łatwe rozpraszanie się;
•    ciągłe poczucie lęku, obawy, niepokoju i zniecierpliwienia;
•    rozpoczęcie różnych obowiązków, czynności oraz spraw i niekończenie ich;
•    oględne podejście do spraw bez zagłębiania się w szczegóły.
    
Z oczywistych względów trudno tutaj jednoznacznie wymienić wszystkie symptomy ADHD. W konkretnych przypadkach mogą one występować w różnych konfiguracjach, a 2 jednostki chorobowe nigdy nie będą identyczne. Specjaliści rozróżniają 3 główne typy tego typu dolegliwości:

•    z przewagą zaburzeń uwagi,
•    z przewagą nadruchliwości,
•    typ mieszany.

Jak wynika już z samego nazewnictwa, o przypisaniu dolegliwości do jednego z typów decyduje przewaga odchyleń, czy to z obszaru zakłóceń uwagi, czy nadruchliwości. Często są to jednak mieszane niedyspozycje, bez zauważalnej konkretnej przewagi.

Leczenie ADHD u dorosłych

Leczenie wspomnianych wyżej symptomów jest specyficzne, ale możliwe do skutecznego przeprowadzenia. Niezwykle istotna w tego typu terapiach jest współpraca chorego z terapeutą. Formy uzdrawiania zależą od rodzaju symptomów i obejmują wiele wymiarów.

Najskuteczniejsze terapie wśród dorosłych to połączenie psychoterapii z psychoedukacją, przy czym często psychoedukacja obejmuje również bliskich chorego. Rodzina i najbliżsi najwięcej przebywają z osobą dotkniętą chorobą, a więc i oni mogą (a nawet powinni) wesprzeć proces leczenia. Terapie tego typu nie należą do łatwych, najczęściej są długotrwałe (kilkuletnie), ale często też odnotowuje się sukcesy.

Głównym zadaniem kuracji jest odzyskanie przez pacjenta satysfakcji z życia, pozbycie się najdokuczliwszych nawyków i zachowań, a w przypadku postępów – dalsza eliminacja pozostałych objawów.

Jak już wspomniałem, niezwykle istotna jest tutaj świadomość pacjenta, jego chęć powrotu do zdrowia i współpraca z terapeutą oraz najbliższymi mu na co dzień osobami.


Sławomir Śmiełowski