Uzależnienie od komputera – lekceważony problem

Rozwój cywilizacji, a co za tym idzie nowych technologii, niesie za sobą wiele korzyści, ale też – jak to zazwyczaj bywa – mnóstwo niebezpieczeństw. Mówiąc o komputerze mam też oczywiście na myśli wszelkie podobne urządzenia typu: laptopy, smartfony czy konsole do gier. Wszystko jest dla ludzi, wspomniane urządzenia również, ale wykorzystywane w nadmiarze i bez kontroli powodują uzależnienie, które niestety nasila się coraz bardziej.

Czy to już uzależnienie?

Dane statystyczne wyraźnie wskazują, że grupą najbardziej zagrożoną tego rodzaju uzależnieniem są młodzi ludzie, ale tendencja ta ostatnio nieco się zmienia. Osoby w średnim wieku, a nawet starsze, również coraz częściej tracą cenny czas, wpatrując się w ekran laptopa czy smartfona. Najgorsze jest to, że tego rodzaju zachowania często nie są kojarzone z uzależnieniem, a w wielu wypadkach już nimi są. Internet, gry, filmy (najczęściej seriale) stają się często najważniejszym elementem dnia, do którego podporządkowujemy sobie pozostałe obowiązki. Pomijam tu oczywiście pracę zawodową związaną z komputerem, mam na myśli spędzanie czasu wolnego.

Kiedy więc mamy do czynienia z uzależnieniem? O tym zjawisku można już mówić wówczas, gdy komputer, smartfon, gra komputerowa, internet czy serial telewizyjny staje się najważniejszy w naszym życiu, a brak tychże zajęć (chociażby jednego z nich) powoduje złe samopoczucie i silne pragnienie spełnienia. Osoba uzależniona zatraca jednocześnie poczucie ilości czasu spędzonego w ten sposób.

Tego rodzaju uzależnienie, podobnie jak inne: alkoholizm, narkomania, palenie tytoniu, odsuwa na bok inne obowiązki i zajęcia, często powoduje zaniedbanie obowiązków domowych, zawodowych, a nierzadko odsunięcie się od życia rodzinnego czy społecznego. Osoby owładnięte grami czy serialami miewają obsesyjne myśli, różne fantazje i własne scenariusze. Nawet gdy nie są przy ekranie, potrafią w myślach rozważać różne warianty gry czy analizować losy bohaterów ulubionych seriali – zazwyczaj jest ich kilka. Podczas spotkań towarzyskich (gdy takie w ogóle mają miejsce) głównie rozmawiają o swoich nałogowych zainteresowaniach. Nierzadko młody człowiek, który za karę ma zabroniony przez rodziców dostęp do komputera, miewa napady lękowe lub agresywne zachowania.

Są to główne symptomy nałogu, a granica pomiędzy powiedzmy normalnością a uzależnieniem jest niestety cienka.

Niepożądane skutki

Gdy mamy do czynienia z uzależnieniem, dochodzi niestety do niekorzystnych skutków, zarówno na płaszczyźnie psychicznej, jak i fizycznej.

Izolacja w relacjach towarzyskich (wręcz unikanie ich), rodzinnych, a co za tym idzie zanikanie więzi emocjonalnych, utrata dotychczasowych zainteresowań, zacieranie się granicy pomiędzy światem realnym a wirtualnym, problemy z koncentracją, a nawet zaniedbywanie obowiązków (również zawodowych), depresja – to tylko niektóre najczęstsze skutki tego rodzaju uzależnień. Osoba taka staje się monotematyczna, interesuje ją tylko jej wirtualny świat i do tego sprowadza wszystkie rozmowy. Często zatraca granicę zachowań etycznych oraz kultury osobistej. Uzależnienie od komputera czy internetu może wiązać się też z uzależnieniem od treści pornograficznych, co może prowadzić nawet do dewiacji seksualnych. Tego typu niepożądanych skutków może wystąpić nieograniczona liczba.

Ciągłe przesiadywanie przy komputerze lub innych urządzeniach niesie też następstwa fizyczne. Mogą wystąpić bóle kręgosłupa, wady postawy, pogorszenie wzroku, bóle głowy i inne dolegliwości związane z brakiem ruchu. Osoby takie zazwyczaj zaniedbują aktywność fizyczną, a to już tylko krok do różnego rodzaju chorób. Siedząc godzinami przed ekranem, nierzadko niezdrowo się odżywiają śmieciowymi przekąskami i nieregularnie podjadają. To kolejna przyczyna wielu chorób.

Przeciwdziałanie i leczenie

Opisywany rodzaj uzależnienia niemal niczym nie różni się od innych nałogów (alkohol, tytoń, narkotyki), a więc i działanie musi być podobne. Przede wszystkim należy do minimum ograniczyć korzystanie z komputera, smartfona czy telewizora. Duża rola tutaj rodziców, którzy powinni bacznie obserwować zachowanie w tym temacie swych pociech, choć – jak wspomniałem – dorosłych również to dotyczy. Ze wszystkiego można korzystać, ale z głową i umiarem. Nie można czynić z tego stałego, wielogodzinnego i obowiązkowego zajęcia. Należy uświadamiać o realnych zagrożeniach, bo granica często jest zazwyczaj niezauważalna.

W przypadkach występujących już uzależnień konieczna jest oczywiście terapia. Na początkowym etapie może być to psycholog, dalej niestety psychiatra lub psychoterapeuta. Ważne jest planowanie dnia z konkretnym wyznaczeniem czasu na dostęp do komputera czy telewizora. Istotne jest też podjęcie zajęć i rozrywek alternatywnych, przede wszystkim aktywności fizycznej, a tej – jak wiemy – nie zastąpi żaden lek. Może to być spacer, przejażdżka rowerowa, dobra książka, spotkanie towarzyskie, wszystko, byle nie uzależniające sprzęty. Osoba uzależniona musi bowiem wrócić do zwykłego, towarzyskiego i rodzinnego życia.