Zmiany skórne – informacja o chorobach wewnętrznych

Zmiany skórne – zwane wykwitami – najczęściej kojarzymy z chorobami skóry. Często faktycznie są to objawy dermatoz (chorób skóry), ale nie tylko. Niektóre z nich mogą występować łącznie z innymi objawami, ale nawet samoistnie wskazują na różne dolegliwości ogólnoustrojowe. Ważne jest, aby umieć rozpoznawać sygnały dawane nam przez organizm i w porę reagować.

Wyróżniamy wiele rodzajów zmian skórnych. Jedne są objawem chorób skóry, co stanowi jedynie problem dermatologiczny. Inne natomiast mogą świadczyć o chorobach wewnętrznych, czego często nie kojarzymy. Warto więc poznać „język” organizmu, którym przemawia do nas i ostrzega o dolegliwościach wewnętrznych.

Choroby wątroby

Chora wątroba często objawia się właśnie zmianami skórnymi. Jedną z najpoważniejszych dolegliwości jest marskość, która w 95 proc. wiąże się z żółtaczką. U niemal połowy chorych występuje hiperpigmentacja, czyli przebarwienia skórne powstałe w związku z nadprodukcją przez organizm melaniny. Niemal na całym ciele widoczne są plamy różnego koloru. Innymi objawami przy tej dolegliwości mogą być: suchość skóry, żółte kępki powiek, dłoni czy zespół CREST (twardzina układowa objawiająca się włóknieniem skóry).

Może również dojść do zwapnień w postaci małych, białych guzków na palcach rąk i nóg, a także na kolanach i łokciach. Twardzina układowa może być objawem również innych dolegliwości wątrobowych, jak chociażby zapalenia tego jakże ważnego organu. We wczesnych stadiach raka wątroby można zauważyć na ciele pokrzywkę oraz odczuwać bardzo dokuczliwy świąd skóry. Zresztą swędzenie skóry jest objawem wielu innych chorób, chociażby cukrzycy.

Choroby nerek

Nerki to kolejny ważny organ, który sygnalizuje dolegliwości za pomocą zmian skórnych. W przewlekłej niewydolności nerek występuje zazwyczaj: suchość oraz bladość skóry, łuszczenie, obrzęki w okolicach powiek, świąd oraz nadmierne starzenie się skóry.

Poważnym objawem jest tzw. świerzbiączka guzkowa charakteryzująca się przewlekle utrzymującymi się na ciele guzkami: do 3 mm, czerwonobrunatne przebarwienie, pokryte zazwyczaj strupem, a czasem naciekami. W dobie przeszczepów nerek oraz dializ świerzbiączka jest rzadziej spotykana, aczkolwiek występuje także u chorych z atopowym zapaleniem skóry lub skazą atopową. Powoduje uporczywe swędzenie i duży dyskomfort.

Chore nerki często też ujawniają się liszajem przewlekłym. Są to ogniska barwy czerwonosinobrunatnej, pokryte złuszczającym się naskórkiem. Liszaje powstają zazwyczaj wskutek silnego świądu oraz drapania. Występują najczęściej na podudziach, łokciach, karku, a także w okolicach intymnych i mają charakter nawrotowy.

Zmiany skórne występują również u osób dializowanych. Nierzadko występują na ich ciele zrogowacenia czy też grudki pokryte strupem.

Cukrzyca

U diabetyków najczęściej obserwuje się występowanie czyraków, kaszaków, ropniaków czy zapalenia mieszków włosowych. Często może też wystąpić róża, czyli ostry stan zapalny skóry oraz tkanki podskórnej wywołany przez paciorkowce. W przypadku niewyrównanej cukrzycy może ona przybrać bardzo niekorzystny przebieg. Wszelkie czyraki, kaszaki i ropniaki należy usunąć chirurgicznie, choć mają one w przewlekłej cukrzycy charakter nawrotowy.

Czasem mogą pojawić się ogniska obrączkowate utworzone z drobnych grudek koloru skóry, zlokalizowanych na grzbietach dłoni i stóp, które ustępują bez śladów. Diabetycy narażeni są też na grzybicę paznokci u nóg. Chorzy powinni zwrócić szczególną uwagę na zmiany na stopach, aby zawczasu wykryć i zapobiec niezwykle groźnej stopie cukrzycowej.

Choroby sercowo-naczyniowe

Również i tego rodzaju dolegliwości potrafią objawić się na skórze. Dla przykładu zapalenie wsierdzia (proces zapalny obejmujący wsierdzie w obrębie zastawek serca, ściany serca oraz naczyń okołosercowych) może skutkować guzkami Olsera. Są to rumieniowe guzki podskórne o charakterze pokrzywkowym, występujące najczęściej na palcach dłoni. Na dłoniach oraz podeszwach mogą też pojawić się plamki Janewaya. Są to małe, krwotoczne wykwity. Występują rzadziej, ale powodują duży dyskomfort.

Choroby jelit

Oznakami na skórze ciała charakteryzują się w szczególności wszelkie zapalenia jelitowe. Występują raczej rzadko (w około 15 proc. przypadków), ale w chorobie Crohna czy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego mogą pojawić się zmiany skórne.

Może to być rumień guzowaty – czerwone lub sine guzki zlokalizowane najczęściej na podudziach, tułowiu, przedramionach, a nawet twarzy. Z kolei piodermia zgorzelinowa charakteryzuje się przewlekłą martwicą skóry, występuje zwykle na kończynach dolnych, pośladkach, w okolicach intymnych, na głowie i szyi. Piodermia wiąże się często z bolesnym owrzodzeniem.

Schorzenia jelitowe mogą także wystąpić łącznie z zespołem Sweeta. Są to czerwone, naciekowe ogniska na tułowiu, kończynach górnych oraz twarzy i szyi.

Nadciśnienie tętnicze

Mało kto mógłby sądzić, że nawet nadciśnienie objawia się na skórze. Są to co prawda rzadsze przypadki, ale występują. Na kończynach (dolnych i górnych) może wystąpić plamica obrączkowa (plamica Majocchiego). Wskutek wynaczynienia krwi mogą wystąpić punktowe wybroczyny o czerwonobrązowożółtym zabarwieniu.

Zmiany skórne na kończynach dolnych u nadciśnieniowców (strup otoczony rumieniem) zwane są owrzodzeniem Martorellego. Z czasem strupy robią się coraz większe i są bolesne. Trudno też je wyleczyć. Wiele, wiele innych chorób manifestuje się także poprzez zewnętrzną część skóry. Trudno w jednym artykule wszystkie je wskazać. Najważniejsze jest jednak to, aby bacznie obserwować swoje ciało i niezwłocznie reagować na wszelkie sygnały, objawy i zmiany skórne. Nie kojarzmy ich tylko z dolegliwościami dermatologicznymi, ale weźmy też pod uwagę prawdopodobieństwo chorób wewnętrznych.

Literatura: 1/ I. Pastinszky, I. Racz, Zmiany skórne w chorobach wewnętrznych, PZWL, Warszawa 1969. 2/ S. Jabłońska, S. Majewski, Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, PZWL, Warszawa 2005.